نتایج پژوهش ها نشان داد
رابطه معكوس تحصیلات و توجه به محیط زیست
گل پیچ: نتایج یك پژوهش نشان داد كه بین سرمایه فرهنگی خانواده ها و رفتار زیست محیطی آنان رابطه مستقیمی وجود دارد اما تحصیلات، نه تنها نگرش و رفتار افراد را نسبت به محیط زیست بهتر نكرده، بلكه اثر منفی باز بر آن داشته است و نظام آموزشی در آموزش محیط زیست به افراد و خانواده ها موفق نبوده است.
به گزارش گل پیچ به نقل از ایسنا، امروزه یكی از مهم ترین مسائل زیست محیطی در كلان شهرها، مسئله «پسماند» است. بر مبنای آمارهای سازمان مدیریت پسماند، شهروندان تهرانی با تولید تقریبی ۷۸۰۰ تن پسماند در روز، حدود ۲۰ درصد از پسماند كل كشور را تولید می كنند. مدیریت این پسماندها هزینه های زیادی را بر شهر و سازمان های مربوطه تحمیل می كند. علاوه بر آن یكی از عوامل كاهش كیفیت محیط زیست شهر است و مشكلات زیست محیطی مثل آلودگی هوا، خاك و آب را بوجود می آورد.
در كشورهای توسعه یافته، حفظ محیط زیست تبدیل به بخشی از فرهنگ عمومی جامعه شده و افراد نسبت به مسائل زیست محیطی حساسیت زیادی دارند و همین مبحث سبب كاهش تولید سرانه پسماند این كشورها شده است. این مسئله نشان داده است كه عوامل فرهنگی در موفقیت طرح های اجرایی كاهش پسماند و جلب مشاركت شهروندان تأثیر دارد.
به نظر می آید كه سرمایه فرهنگی افراد در اعمال و رفتارهایشان، بخصوص نوع رفتارشان با محیط زیست نقش مهمی دارد.
از آنجائیكه مطالعات اندكی نقش «سرمایه فرهنگی» را در رفتارهای زیست محیطی مورد توجه قرار داده اند، دكتر سید حسین نبوی و علی مختاری هشی؛ پژوهشگران گروه جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی، این مسئله را در خانواده های تهرانی بررسی كردند.
سرمایه فرهنگی؛ اصطلاحی است كه توسط یك جامعه شناس فرانسوی به نام «بوردیو» مطرح گردیده است. این سرمایه به سه شكل مختلف وجود دارد:
۱. سرمایه فرهنگی تجسم یافته: این سرمایه نشان دهنده چیزهایی است كه افراد می دانند و قادرند انجام دهند. مانند مهارت های هنری، مهارت های فنی، مهارت در زبان های خارجی، رانندگی و...
۲. سرمایه فرهنگی عینیت یافته: این سرمایه دارا بودن اشیای مادی فرهنگی مثل: كتاب، مجله، نقاشی، بناهای تاریخی، ابزارها و… و مصرف كالاهای مختلف فرهنگی مانند: رفتن به سینما، خواندن روزنامه و مجلات، مطالعه ی كتاب های غیر درسی، بازدید از موزه ها و اماكن تاریخی و… است.
۳. سرمایه فرهنگی نهادینه شده: این بُعد از سرمایه ی فرهنگی حالت نهادی بخشیدن به مهارت های افراد است و شامل مداركی است كه افراد بابت مهارت های خود از نهادهای مختلف دریافت می كنند. مدارك و مدارج تحصیلی نمونه هایی از این نوع سرمایه اند.
محققان برای انجام این پژوهش از بین مناطق ۲۲ گانه شهر تهران، مناطق ۱۱ و ۲۰ را به صورت تصادفی انتخاب كردند و ۳۸۴ خانواده از این دو منطقه شهرداری، مورد بررسی قرار دادند. برای جمع آوری اطلاعات خانواده ها در مورد تفكیك پسماند از مبدا، مدیریت تولید پسماند و ابعاد مختلف سرمایه ی فرهنگی، از پرسش نامه استفاده شد.
یافته ها نشان داد كه حدود ۷۳ درصد از افراد شركت كننده در این پژوهش دارای رفتارهای زیست محیطی متوسط و ضعیفی هستند و بین سن، تحصیلات و منطقه محل سكونت با رفتار زیست محیطی رابطه وجود دارد.
نتایج پژوهش تأیید كرد كه بین سرمایه فرهنگی خانواده ها و رفتار زیست محیطی آنان رابطه مستقیمی وجود دارد. ولی یكی از نتایج قابل بحث؛ وجود رابطه معكوس بین تحصیلات و رفتار زیست محیطی افراد است. جالب توجه است كه تحصیلات نه تنها نگرش و رفتار افراد را نسبت به محیط زیست بهبود نبخشیده بلكه اثر منفی هم بر آن داشته است. ازاین رو می توان استدلال كرد كه به امر آموزش محیط زیست به صورت رسمی در ایران توجهی نشده و نظام آموزشی در امر آموزش محیط زیست و نهادینه كردن آن در افراد و خانواده ها موفق نبوده است.
همینطور نتایج نشان داد كه خانواده های ساكن در منطقه ۱۱ نگاه بهتری به مقوله تفكیك و مدیریت در تولید پسماند دارند. این مورد می تواند به این علت باشد كه منطقه ۱۱ در مركز شهر واقع شده و پراكندگی مراكز فرهنگی در این منطقه نسبت به منطقه ۲۰ بیشتر است و همینطور امكان دسترسی بهتر و آسان تر به خدمات و مراكز فرهنگی وجود دارد.
به قول دكتر سید حسین نبوی و علی مختاری هشی؛ پژوهشگران این تحقیق، نهادهای مسئول می توانند با اقداماتی همچون: ارتقای دانش زیست محیطی از راه آموزش همگانی و گنجاندن واحدهایی از درس آموزش محیط زیست برای همه رشته های تحصیلی، توجه به سرمایه فرهنگی افراد و خانواده ها، تأسیس و پشتیبانی مالی از نهادها و سازمان های غیردولتی، در اولویت قرار دادن مسائل زیست محیطی و… رفتارهای مسئولانه ی زیست محیطی را ترویج دهند.
نتایج این پژوهش در آخرین شماره دو فصلنامه علمی پژوهشی «مسائل اجتماعی ایران» به چاپ رسیده است.
منبع: گل پیچ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب