یك كارشناس اقتصاد آب مطرح كرد
چالش های اقتصادی مسئله آب، عواملی كه باید در قیمت گذاری لحاظ شود
به گزارش گل پیچ یك كارشناس اقصاد آب مسئله قیمت گذاری آب را امری پیچیده دانست كه عوامل مختلفی را باید در آن لحاظ كرد.
به گزارش گل پیچ به نقل از مهر، محمدابراهیم رئیسی، كارشناس ارشد اقتصاد آب، در نشست كنشگران ارتباطی اندیشكده تدبیر آب ایران اظهار داشت: تا قبل از قرن ۱۷ و ۱۸ آب اساساً یك كالای اقتصادی به شمار نمی رفت. رئیسی توضیح داد: كالای اقتصادی و اجتماعی متفاوت می باشد. كالای اقتصادی كالایی است كه مبادله می شود و لذت بوجود می آورد و كمیابی هم همراه آن است و در این حوزه می باشد كه اقتصاد می تواند روی آن حرف بزند. اما در فعالیت های غیراقتصادی كالایی داریم كه آن قدر فراوان است كه برداشت یك نفر تأثیری در سهم دیگری ندارد. این را كالای اجتماعی هم می گویند. وی تاكید كرد: همواره تا قرن ۱۷ این گونه بود كه آب كالای اقتصادی نبود و خرید و فروش نمی شد. بحث اقتصادی بودن آب را از قرن ۱۸ و از زمان آدام اسمیت می شنویم و آدام اسمیت هم خیلی خاص از آن صحبت می كند و متفاوت از آن چیزی است كه مثلاً در سال ۱۹۹۲ در كنفرانس دوبلین درباره اقتصاد آب عنوان شد. آدام اسمیت از پارادوكس آب و الماس صحبت می كند. می گوید آب خیلی باارزش است و حیات انسان به آن وابسته است اما به الماس هیچ وابستگی ندارد پس چرا آب به اندازه الماس ارزش ندارد؟ این كارشناس اقتصاد آب افزود: نئوكلاسیك ها گفتند كالاها بر مبنای مطلوبیت ارزشگذاری می شوند كه كمیابی در آن نقش عمده دارد و آب چون كمیاب نیست به اندازه الماس مطلوبیت ندارد. اگر كمیابی گره اصلی اقتصادی بودن آب باشد، امروز دیگر این طور نیست كه آب به اندازه ای باشد كه هر كس هر چقدر و از هر جا خواست آب برداشت كند. در سال ۱۹۹۲ كنفرانس مهمی در دوبلین درباره آب و محیط زیست برگزار گردید و اصول دوبلین تدوین شد. رییسی خاطرنشان كرد: بر مبنای اصول كنفرانس دوبلین، آب شیرین منبعی محدود و صدمه پذیر است. زنان نقش محوری در مدیریت آن ایفا می كنند. توسعه و مدیریت آب باید بر رهیافتی مشاركتی شامل مصرف كننده و برنامه ریزان و سیاست گذاران مدیریت شود و آب بایستی بعنوان كالایی اقتصادی به رسمیت شناخته شود چون كه آب در تمامی مصارف رقیب خود دارای ارزش اقتصادی می باشد. وی توضیح داد: آن جایی كه رقابتی در مصارف وجود ندارد و هر آدمی بعنوان لزوم زندگی به آن نیاز دارد باید این كالا به میزان حداقل برای همه تأمین شود و كالایی اجتماعی است اما جایی هم آب بعنوان نهاده استفاده می شود و مثلا هتلدار، صنعت گر و كشاورز با آب سه ارزش متفاوت اقتصادی ایجاد می كنند. این كارشناس اقتصاد براهمیت مسئله قیمت گذاری آب تصریح كرد و اظهار داشت: همه ما برای آب مطلوبیت های مختلفی داریم. به همین علت حتی در تعیین قیمت آب آشامیدنی هم، هر كدام از ما ارزش هایی متفاوت در ذهن داریم كه به مطلوبیت آب برای هر كداممان وابسته است و این سبب می شود قیمت گذاری آب ممكن نباشد. از جانب دیگر تامین كننده برای عرضه آب یك هزینه تمام شده دارد كه باید با آن ارزش ذهنی طرف تقاضا بخواند. رییسی اضافه كرد: در بحث قیمت گذاری آب مسئله بعدی توانایی پرداخت است. یعنی امكان دارد ارزش ذهنی آب برای مصرف كننده بالا باشد و هزینه تمام شده تامین آب هم با آن متناسب باشد اما مصرف كننده نهایی توان پرداخت این مقدار را نداشته باشد. این سه عامل با هم قیمت آب را تعیین می كند و این مسئله محدود به آب نیست و هر جا كه تعرفه گذاری دولتی در بین است با این مسئله رو به رو هستیم. وی خاطرنشان كرد: یك نكته هم كه نباید از نظر دور داشت این است كه در محاسبه هزینه تمام شده اقتصادی، یعنی مجموع هر هزینه ای كه انجام شده تا آب به دست مصرف كننده در محل مصرف برسد، باید هزینه های واقعی مثلا با حذف یارانه های اعمال شده لحاظ شود. یعنی هزینه برقی كه برای استحصال آب صرف می شود هم باید با قیمت واقعی و بدون یارانه محاسبه شود. این تفاوت قیمت كه از تفاوت بین هزینه های اقتصادی و هزینه های مالی شك می گیرد خودش یك كلید در اقتصاد آب است. این كارشناس اقتصاد آب توضیح داد: اگر قیمت گذاری آب صرفاً بر مبنای هزینه تمام شده باشد بطور قطع درست نیست چون كه مثلا صنعت، ارزش افزوده ای كه از هر مترمكعب آب به دست می آورد با كشاورزی یكی نیست و برای مصرف كننده آب آشامیدنی هم با آن دو متفاوت می باشد. پس طبیعی است كه آب نباید به این ها با قیمت مشابه عرضه شود. امكان دارد برای یك صنعت آب تا مترمكعبی ۴۰ هزار تومان هم به صرفه باشد در حالیكه برای مصرف كننده حوزه كشاورزی آب با قیمت هزار تومان و زیر قیمت تمام شده هم به صرفه نباشد. این موضوعی است كه در طرح های مختلف تامین آب مثل آب شیرین كن ها و انتقال آب و... هم می تواند تعیین كننده باشد. یعنی سرمایه گذاری آب هم مبحث دیگری است كه به این حوزه بر می گردد. رییسی با بیان این كه مسئله بعدی تخصیص آب به مصارف گوناگون است اظهار داشت: تا قبل از این وقتی از هزینه صحبت می كردیم تعریف هزینه بعنوان جمع سرمایه گذاری اولیه و هزینه نگهداری و بهره برداری فرض می شد اما از دهه ۷۰ میلادی به این سمت آثار خارجی و آثار معطوف به غیر هم به این هزینه ها اضافه می شود یعنی اگر فعالیت اقتصادی دودزا باشد یا مشكلات دیگری ایجاد كند این هم باید در هزینه لحاظ شود. این هزینه ها منجر به اختلاف قیمت در نقطه تعادل میان عرضه و تقاضا می شود و برخی معتقدند خود آلوده كننده باید این اختلاف قیمت را در چارچوب مالیات بپردازد و برخی دیگر آنرا در قیمت محصول (كالا یا خدمات) و بعنوان پرداخت از جانب مصرف كننده ای كه این مورد برایش مهم می باشد تعریف می كنند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب