مهر بررسی كرد؛
اماواگرهای مالچ پاشی در خوزستان، موافقان و مخالفان چه می گویند؟
به گزارش گل پیچ این روزها مالچ پاشی در استان خوزستان سروصدای بسیاری به پا كرده است. مخالفان در فضای مجازی آنرا عامل مرگ گیاهان و جانوران می دانند درحالی كه موافقان آنرا نجات بخش طبیعت اعلام می كنند.
خبرگزاری مهر- گروه استان ها: كانون های گردوغبار به دلیل تخریب محیط زیست و فرسایش خاك به وجود آمده اند و گردوغبار ناشی از آنها بر سلامت و اقتصاد تأثیر مخرب بر جای می گذارد. برای مقابله با فرسایش خاك از پوشش هایی استفاده می شود كه مالچ(Mulch ) نام دارد و دو روش كلی طبیعی(استفاده از لاشه برگ ها و خاك اره) و مصنوعی(مالچ نفتی و مالچ معدنی) برای تولید آنها به كار گرفته شده است.
مالچ نفتی از فرآورده های نفتی بوده كه حدود ۵۰ سال است كه مورداستفاده قرار گرفته است. از نقاط مثبت مالچ نفتی این است كه كارایی بسیار بالایی دارد و می تواند دوام داشته باشد. با عنایت به این كه كشورمان منبع اصلی نفت را دارد تولید مالچ نفتی می تواند ارزان تر تمام شود. در گذشته تولید مالچ خیلی ارزان بود.
مالچ نفتی سال ۱۳۴۲ از لیبی به ایران رسید و نخستین بار در مورداستفاده قرار گرفت. برای تهیه مالچ نفتی ابتدا باید نفت به قیر تبدیل گردد. بعد قیر، شل شود و سرانجام در كارخانه، مالچ نفتی با استفاده از ۴۸ درصد قیر، ۵۰ درصد آب و دو در صد ماده ممزوج كننده (یا آنیون یا كاتیون یا رس) تهیه شود تا قابلیت پاشیده شدن را پیدا كند.
این روزها اما اختلاف نظر در مورد مالچ پاشی در بیابان های استان خوزستان بسیار بالا گرفته است و موافقان و مخالفان این طرح، هر كدام دیدگاه هایی در این خصوص دارند. كارشناسان موافق برای مالچ پاشی از تحقیقات علمی برای موافقت بهره مند می شوند ولی دلسوزان محیط زیست بیشتر بر پایه دیده های عینی خود نظر می دهند.
یكی دیگر از مسائل مطرح شده در این زمینه حفاظت و صیانت از حق آبه تالاب های استان خوزستان است؛ فعالان حوزه محیط زیست خوزستان بر این باورند كه اگر حق آبه تالاب ها رعایت و از خشك شدن بیشتر آنها جلوگیری شود، اساساً شاهد كاهش بیابان زایی و همینطور كاهش وقوع پدیده ریز گردها خواهیم بود.
مالچ پاشی توأم با نهال كاری است
معاون منابع طبیعی خوزستان در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: از سال ۴۷ یعنی نزدیك به نیم قرن عملیات بیابان زدایی در خوزستان آغاز و نخستین اقدام هم با استفاده از مالچ نفتی بوده كه در الباجی و بروایه كیلومتر ۲۵ جاده اهواز - اندیمشك آغاز شد و مالچ پاشی توأم با نهال كاری و قلمه كاری انجام دادند.
عبدالرضا دانایی با اشاره به اینكه اگر مالچ آسیبی داشت اصلاً درخت رشد نمی كرد، ادامه می دهد: از ابتدا تابه حال ۱۲۷ هكتار مالچ پاشی در خوزستان انجام و امسال هم ۱۱ هزار هكتار مالچ پاشی توأم با نهال كاری در حال اجرا می باشد.
وی با اشاره به اینكه مالچ پاشی روی تپه هایی كه دیگر راهی برای تثبیت فوری آنها نیست انجام می شود، می گوید: با مالچ می توانیم روستا، جاده، باغ، مزرعه و منابع آب را حفظ نماییم و چون بارندگی هم طی این روزها مناسب بوده ما هم پس از نخستین بارندگی مالچ پاشی را شروع و حدود ۲۰ روز بعد هم نهال كاری را انجام می دهیم چراكه پس از نخستین بارندگی رطوبت خوبی تولید می شود.
معاون منابع طبیعی خوزستان با اشاره به اینكه مالچ پاشی توأم با نهال كاری است، اضافه می كند: با اجرای پروژه مالچ پاشی بخش زیادی از كانون های فرسایش بادی (بیشتر در نقاط مسكونی، جاده ها، باغات و زمین های زراعی) كه تحت ماسه های روان هستند را تثبیت كردیم.
فضای مجازی و توقف مالچ پاشی
در این ۵۰ سال كار هم هیچ موردی كه مبین آثار سوء برای منابع آبی، خاكی، گیاهی و جانوری باشد را مشاهده نكرده ایمدانایی عنوان می كند: شهرستان های مختلف خوزستان ازجمله اهواز، امیدیه، شوش و دشت آزادگان به صورت كامل از حركت ماسه های روان محفوظ و به جنگل های قابل استفاده چندمنظوره برای تفریح، تفرج و استفاده بهره برداران روستایی تبدیل گشته است.
وی یادآور می شود: در این ۵۰ سال كار هم هیچ موردی كه مبین آثار سوء برای منابع آبی، خاكی، گیاهی و جانوری باشد را مشاهده نكرده ایم.
معاون منابع طبیعی خوزستان در مورد طرح این مسئله كه حیات آهوان میشداغ با مالچ پاشی به خطر افتاده است هم می گوید: مناطقی كه در چذابه آهوان را نگهداری می كنند ۱۰۰ هكتار است و حداقل از سال ۷۷ تابحال نزدیك به ۲۰ سال است كه منطقه بستان (میشداغ) هم جزو نقاط اصلی و پیشانی كار عملیات مالچ پاشی بوده كه منشأكوبی را برای آنها انجام می دهیم؛ در این سال ها كار اصلی مالچ پاشی در این منطقه بوده و محیط زیست طی این ۲۰ سال اصلاً اعلام نكرده كه جزو مناطق حفاظت شده است.
معافیت زیست بوم آهوان میشداغ از مالچ پاشی
دانایی گلایه می كند: طی این روزها به علت مطالب مطرح شده در فضای مجازی محیط زیست هم ورود پیدا كرده و با عرضه نقشه خواهان توقف عملیات مالچ پاشی در بعضی نقاط استان شده است؛ پس از دریافت نقشه بازدید میدانی را انجام دادیم ولی فعلاً نقشه را با مكاتبه و مستندات اولیه به خاطر همكاری با مسائل محیط زیست، دوستداران طبیعت و حفظ حیات آهوان پذیرفتیم تا توافق اصلی بین ما و محیط زیست برقرار شود.
وی در ادامه با اشاره به اینكه چندین نقطه را اعلام نمودند ولی نقشه های مختصات دار نیستند كه مساحت آن مشخص باشد، می گوید: مناطق حفاظت شده پراكنده در سطح استان مثل جنگل های كرخه شوش و میشداغ در دشت آزادگان جزو نقاط اعلامی هستند. ما این آمادگی را داریم كه در مسائل زیست محیطی با دوستداران طبیعت و اداره كل محیط زیست همكاری نماییم ولی برنامه های اجرایی و احیایی آنها باید همراه با مستندات ارسال شود تا همكاری لازم را داشته باشیم.
معاون منابع طبیعی خوزستان با انتقاد از اینكه ۲۰ سال است كه مالچ پاشی انجام و تابحال مشكلی نبوده است، پیشنهاد می كند: این مسئله باید مدنظر باشد كه كانون های هدف برای مالچ پاشی فوق العاده بحرانی و دارای ماسه های روان سیاری هستند كه در صورت همكاری محیط زیست آنرا در كوتاه مدت كنترل، تثبیت و بعد هم در اختیار حیات وحش قرار می دهیم.
ایران حرف اول در بیابان زدایی را می زند
یكی از بازنشستگان سازمان جنگل ها كه پیش از انقلاب بلافاصله پس از فارغ التحصیلی در اداره مالچ پاشی مشغول به كار شده و بیشتر از ۳۰ سال سابقه در این زمینه دارد، اعتقاد دارد در طول تمام سال های كاری خود نه شاهد بیماری و یا صدمه در بین فعالان این حوزه بوده و نه تخریب محیط زیست بلكه پس از مالچ پاشی، فضاهای سبز خوبی ازجمله جنگل گمبوعه اهواز بوجود آمده است.
محمدرضا گنجی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می كند: شروع كار من در سازمان جنگل ها در دفتر امور مالچ های نفتی سازمان جنگل ها بود؛ پس از سازمان جنگل ها مدتی هم مدیركل تثبیت شن و بیابان زدایی كشور بودم و كارم در مورد این مسائل عجین شده است.
گنجی با اشاره به اینكه ایران از نظر مسائل بیابان زدایی در دنیا دارای جایگاه برجسته ای است، می گوید: از نظر میزان عملیات های انجام شده، ایران حرف اول را می زند چون كشورهای دیگر مثل ایران مسائل و مشكلات حوزه منابع طبیعی را ندارند.
وی با اشاره به اینكه از سال ها قبل مشكلات امروز ریزگردها و طوفان های سهمناك را داشتیم، یادآور می شود: سه سال اول كار خویش را در خوزستان مسئول عملیات مالچ پاشی گمبوعه بودم؛ آن موقع با جیپ می رفتم و به همكاران می گفتم اگر تا ساعت ۶ بعدازظهر برنگشتم با تراكتور دنبال من بیایید.
رد ادعای مضر بودن مالچ پاشی
گنجی ادامه می دهد: تپه های شنی بسیاری در گمبوعه وجود داشت كه با تثبیت آنها از راه مالچ پاشی این محوطه بزرگ را به این پارك فعلی تبدیل كردیم.
وی با اشاره به لزوم مالچ پاشی اراضی گمبوعه و تأثیر آن بر كاهش طوفان های شنی تصریح می كند: اگر این پارك و جنگل كاری آنرا در كیلومتر ۱۸ جاده خرمشهر به اهواز نداشتیم، در دوران دفاع مقدس اهواز سقوط می كرد، عراقی ها باوجود این پارك فكر می كردند تانك و تجهیزات جنگی ایران در گمبوعه پنهان شده است.
گنجی اضافه می كند: جدیداً گفته می شود مالچ نفتی برای محیط زیست و پوشش گیاهی مضر است اما وقتی ۴۰ ساله این كار انجام و حتی یك نفر مشكلی پیدا نكرده این ادعاها چطور سندیت دارند.
مالچ منجر به مرگ گیاه و جانداران نمی شود
مدیركل اسبق تثبیت شن و بیابان زدایی سازمان جنگل های كشور با تاكید بر اینكه هیچ مورد مضری از آثار سوء در كارشناس های مالچ پاشی دیده نشده است، می گوید: مالچ ماده ای آروماتیك است كه باید فاقد اسانس، مواد مضره و زیان آور باشد كه از این خصوصیت ها می توان استنباط كرد كه مالچ اثر زیست محیطی خطرناكی را تولید نمی نماید.
گنجی ادامه می دهد: مالچ یك پوشش موقتی روی تپه و شنزارها بوجود می آورد تا اجازه دهیم نهال های آنجا سبز و وزش شدید باد و حركت شنزارها مانع رشد آنها نشود.
وی می افزاید: در پوشش گیاهی قلمه زنی در مالچ پاشی تولید می شود و اگر بوته زاری هم بوده باشد، هیچ آثار سوختگی غیرطبیعی كه به بوته ها خسارت وارد كند، مشاهده نشده است.
مدیركل سابق تثبیت شن و بیابان زدایی سازمان جنگل ها یادآور می شود: زمانی كه در منطقه الباجی كار كردیم یك مرتبه آب بالا آمده و حتی مارها گرفتار و تحرك خویش را از دست دادند؛ مالچ هم شاید مانند آب لحظاتی منجر به سكون حركتی جانوران و خزندگان شود ولی اثرات آن سبب مرگ جانداران نمی گردد.
گمبوعه مبین زندگی بخش بودن مالچ پاشی
گنجی با رد ادعای مخالفان و منتقدان مالچ پاشی می گوید: وقتی روی گیاه مواد سیاهی پاشیده شود، از نظر ظاهری بله رنگ آن تغییر می كند ولی منجر به مرگ آن نمی شود؛ شاید آن گیاه سیاه شود ولی هیچگاه خشك نخواهد شد.
وی با اشاره به اینكه گیاهان پس از مالچ پاشی بعنوان پوشش زنده زندگی می كنند، ادامه می دهد: سیاه شدن گیاهان دلیل بر مردن آنها نیست؛ طی سال های فعالیت خود گیاهی كه با مالچ پاشی از بین رفته باشد را ندیدیم و هیچ مطالعاتی آنرا ثابت نمی نماید.
به گفته مدیركل اسبق تثبیت شن و بیابان زدایی سازمان جنگل ها، وقتی محیط شنزاری تبدیل به جنگلی مثل گمبوعه می شود، خود مبین زندگی بخش بودن مالچ پاشی است؛ در آن زمان حتی شاهد ورود گربه های وحشی بودیم كه با تولید محیط زیست و جنگل جدید به گمبوعه آمدند.
گنجی با اشاره به اینكه با كپر و دیواره های نی سرعت باد را كاهش می دادیم، می افزاید: در سیستان بادهای ۱۲۰ روزه داریم به صورتی كه در مناطق شنزاری هر نهال كاشته شده ای اجازه رشد نداشت ولی وقتی ماده ای به نام مالچ یا رس سبب پیشگیری از حركت شنزار می شود، در مرحله بعد امكان رشد گیاه و نهال هم وجود داشت.
مالچ مسكن اولیه برای تولید پوشش گیاهی
وی اضافه می كند: حداقل ۵۰۰ هزار هكتار پوشش گیاهی با مالچ پاشی در كشور ایجادشده كه ضمن رونق كشاورزی منجر به كاهش مهاجرت افراد بومی هم شده است.
اگر در سال های اخیر كار مالچ پاشی را در خوزستان، سیستان و بلوچستان و دیگر استان ها رها نمی كردیم الآن وضع استان ها این گونه نبودگنجی بیان می كند: سال های اولیه شروع مالچ پاشی در خوزستان كشاورزان اهوازی ابتدا اعتراض می كردند كه چرا مالچ پاشی می كنید ولی بعداً خودشان مالچ پاشی كردند تا بتوانند كار كشاورزی را انجام و حتی زندگی كنند.
وی با تاكید بر اینكه تركیبات مضر از مالچ نفتی پیش از مالچ پاشی حذف می شود، ادامه می دهد: اگر در سال های اخیر كار مالچ پاشی را در خوزستان، سیستان و بلوچستان و دیگر استان ها رها نمی كردیم الآن وضع استان ها این گونه نبود.
گنجی با اشاره به اینكه در دهه ۵۰ در این استان ها كار كردم و اصلاً چنین مشكلاتی نداشتیم، یادآور می شود: سیستان در وضعیت بحرانی و خطرناكی قرار دارد كه نه باد و نه شنزارها اجازه كار و زندگی را به مردم نمی دهد.
وی می گوید: مالچ پاشی های گذشته آنها منجر به ایجاد جنگل هایی مشابه اسالم و شمال شده است.
فعال محیط زیست: انقراض نسل مالچ پاشی در جهان
یك فعال زیست محیطی و منتقد مالچ پاشی نفتی كه نخواست نامش فاش شود هم در گفتگو با خبرنگار مهر درباره ضررهای مالچ پاشی می گوید: مالچ پاشی نفتی یك كار غیرعلمی پیش پاافتاده است كه در جهان كنار گذاشته شده چونكه در هیچ زمینه ای فایده ای ندارد.
وی می افزاید: ازآنجایی كه این مالچ مواد نفتی است به غیراز ضرر فایده دیگری ندارد و به صورت حتم حیات را در زیست بوم ها نابود می كند.
این فعال زیست محیطی ادعا می كند: مالچ مرگبار نفتی به هیچ موجود زنده ای رحم نمی كند؛ در زیست بوم شنزاری فكه، چذابه و بستان نخستین قربانی های این كار حشرات، خزندگان و پستانداران كوچك هستند و موجودات زنده بزرگ تر همانند آهو معمولاً منطقه را برای همیشه ترك می كنند.
وی تصریح می كند: بالاخره مالچ نفتی یك ماده شیمیایی نفتی و از بدترین نوع آن است، یعنی از مواد دورریختنی نفتی تشكیل و حداقل می تواند مشكلات ریوی برای انسان و سایر موجودات زنده به وجود بیاورد.
شنزار منشأ خاك معلق نیست
این منتقد مالچ پاشی ادامه می دهد: از اظهارات مختلف مسئولان چنین نتیجه گیری شده كه مالچ پاشی نفتی در خوزستان باهدف مقابله با ریزگردها و تثبیت شن های روان انجام می شود.
در مورد مقابله با ریزگردها روی شنزارها در این استان مالچ پاشی می شود ولی این كار ۱۰۰ درصد اشتباه است چون هیچ شنزار و كویری در دنیا منشأ ریزگرد و خاك معلق نیستوی یادآور می شود: در مورد مقابله با ریزگردها روی شنزارها در این استان مالچ پاشی می شود ولی این كار ۱۰۰ درصد اشتباه است چون هیچ شنزار و كویری در دنیا منشأ ریزگرد و خاك معلق نیست.
این منتقد مالچ پاشی اضافه می كند: در جنوب غرب چیزی بعنوان شن های روان نداریم چونكه این زیست بوم دارای پوشش گیاهی طبیعی بسیار غنی است كه در هیچ كویری در كشور چنین پوشش گیاهی غنی دیده نمی گردد.
این فعال زیست محیطی تصریح می كند: این پوشش گیاهی عمدتاً شامل گز شاهی و اسكنبیل است كه در تمام این زیست بوم مشاهده و اجازه كوچك ترین تحركی را به شنزارها نمی دهد.
خشكی تالاب ها منشأ ریزگردها
این فعال زیست محیطی می گوید: منشأ ریزگردها، تالاب ها و آبگیرهای خشك است كه بهترین و به صرفه ترین مقابله با آن احیای این تالاب ها و دادن حقآبه آنها است.
وی بیان می كند: شنزارهای جنوب غرب هزاران سال است كه وجود دارند و از تنوع زیستی بی نظیر و پوشش گیاهی طبیعی بسیار غنی برخوردار می باشند، درصورتی كه ریزگردها از حدود سه دهه پیش بر اثر خشك شدن تالاب های بین النهرین پدیدار شده اند.
این فعال زیست محیطی خوزستانی با تاكید بر اینكه تا زمانی كه بوی مالچ نفتی به مشام می خورد یعنی هوا به شدت آلوده شده است، ادامه می دهد: قسمتی از مالچ نفتی توسط آب های سطحی شسته شده و به آب های زیرزمینی راه یافته و آنها را آلوده می كند.
جلوگیری از فتوسنتز گیاهان و افزایش دمای هوا
این منتقد مالچ پاشی با اشاره به اینكه شنزارهای خوزستان به هیچ دست كاری كه شامل مالچ پاشی و كشت نهال است نیاز ندارند، می افزاید: این ماده نفتی چسبناك سیاه درجه دما را در تابستان بسیار بالابرده و نظم دمایی اكوسیستم را برهم می زند.
وی می گوید: به صورت حتم این ماده چسبناك و غلیظ نفتی روی برگ های گیاهان قرارگرفته و از ادامه فتوسنتز گیاهان جلوگیری می كند.
این فعال زیست محیطی خوزستانی می گوید: خیلی از موجودات زنده بخصوص خزندگان كه خاستگاه كویری داشته و در زیر شنزارها خواب زمستانی دارند پس از مالچ پاشی و با گرم شدن هوا كه زمان فعالیت آنها فرامی رسد گرفتار بحران شده و از بین می روند.
به گزارش گل پیچ به نقل از مهر، اساساً پیشگیری بهتر از درمان است و اگر حق آبه تالاب ها به خوبی اختصاص می یافت شاید خیلی كمتر شاهد بروز پدیده ریزگردها و طوفان در استان خوزستان می بودیم ولی متأسفانه این روزها شاهد افتتاح پروژه هایی با نیاز آبی بسیار بالا در مناطق كویری مدعی كمبود آب آشامیدنی در كشور هستیم كه خود جای بحث جدا دارد.
تلاش ها برای مصاحبه با مسئولان محیط زیست خوزستان بی نتیجه بود و بعنوان متولی اصلی حفاظت از محیط زیست این اداره كل باید از ادعاهای فعالان محیط زیست دفاع یا در مقابل سخنان مطرح شده از جانب اداره كل منابع طبیعی و مستندات عرضه شده حرفی كارشناسی برای گفتن می داشت.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب