گزارش گل پیچ؛
سایه شوم ریزگردها بر سر دیار زاینده رود
به گزارش گل پیچ خشکی زاینده رود و بیابانی شدن پهنه های وسیعی از استان اصفهان همچون تالاب گاوخونی، کانون های بحرانی گردوغبار را افزایش داده و این خطه در چهار فصل سال هوا ندارد.
خبرگزاری مهر - گروه استان ها- ندا سپاهی: کانون های فرسایش بادی که تا سال قبل هشت شهرستان آران و بیدگل، اردستان، اصفهان، برخوار، خوروبیابانک، نطنز، نائین و کاشان را درگیر کرده بود سال جاری گریبانگیر ۱۰ شهرستان استان اصفهان است.
برپایه مطالعاتی که اخیرا توسط دو سازمان حفاظت محیط زیست و جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور انجام شده، کانون های بحرانی گرد و غبار در استان اصفهان در یک سال گذشته از ۱۶ نقطه به ۱۸ منطقه افزایش پیدا کرده و این دو کانون بحرانی جدید که حدود پانزده هزار هکتار وسعت دارد نه در نواحی کویری و بیابانی شمال و شرق استان بلکه در دو شهرستان گلپایگان و شهرضا در غرب و جنوب غرب اصفهان شناسایی شده است.
از سازمان حفاظت محیط زیست کشور هم انتظار داریم از طرح های تأمین آب اصفهان دفاع کرده و مانع آنها نشود؛ محیط زیست کشور باید برای احیای گاوخونی اقدام نموده و نقش خویش را برای حفظ زاینده رود و بهبود وضعیت آلودگی هوای اصفهان ایفا کند
استان اصفهان با اقلیمی خشک و نیمه خشک دارای سه میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار اراضی بیابانی است که با شناسایی دو کانون فرسایش بادی جدید، سالجاری وسعت نقاط بحرانی گرد و غبار داخلی استان به حدود یک میلیون و پانصد هزار هکتار می رسد.
با خشکسالی های پیاپی و سوءمدیریت منابع آب کشور، کانون های داخلی و خارجی ریزگرد اصفهان را احاطه کرده و شیب تند بیابانزایی ادامه دارد و حالا فاجعه خشکی هامون و هورالعظیم در سیستان و بلوچستان و خوزستان در گاوخونی اصفهان درحال تکرار شدن است.
مطالعات پهنه بندی گرد و غبار سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی نشان داده است که ۲۰ درصد از کانون های بحرانی کشور در استان اصفهان و به صورت عمده در شمال و شرق این استان بوده و ترکیبات تشکیل دهنده ریزگردها مواد معدنی، کانی های رسی و دوده (کربن سوخته) است.
در حالی که انتظار می رفت اصفهان در فصل بهار هوای پاک نفس بکشد اما آمار تأمل برانگیز وضعیت کیفی هوای این کلانشهر نشان داده است که سال جاری تابحال هوای پاک نداشته اما ۲۷ روز هوای ناسالم نفس کشیده است در حالیکه در مدت مشابه سالهای ۹۷ و ۹۸ تنها روزهای پاک و سالم ثبت شده بود.
گسترش پهنه های گرد و غبار در مناطق وسیعی از اصفهان
این در حالی است که اصفهان در سالهای اخیر در اواخر ماه خرداد و ابتدای تیر بر اثر خیزش گرد و خاک شدید روزهای بسیار ناسالمی را تجربه می کند؛ نوید حاجی بابایی معاون توسعه و پیشبینی اداره کل هواشناسی استان اصفهان در اینباره به خبرنگار مهر می گوید: هفته های پیش رو احتمال وقوع باد و گرد و خاک شدید وجود دارد چونکه با عنایت به کم بارشی سال جاری، پهنه های گرد و غبار در خیلی از مناطق استان بخصوص در نیمه شرقی، شمال و مرکز اصفهان گسترش یافته است و بمحض شروع وزش باد، شدت گرد و خاک نسبت به سالهای قبل بیشتر خواهد بود و منطقه وسیعی را در بر خواهد گرفت.
همچنین مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان هم علت ناسالم بودن روزهای بهاری این کلانشهر و شهرهای اطراف آنرا فعالیت کانون های گرد و غبار می داند و اظهار می کند: حدود ۱۰ ماه است که رودخانه زاینده رود آب ندارد و خیلی از مزارع کشاورزی کشت نشده و رها شده است که با وزش نسیمی به کانون گرد و خاک تبدیل می شوند.
اصفهان در احاطه سه منشأ گرد و غبار داخلی و خارجی
منصور شیشه فروش ضمن اشاره به این که بخشی از گرد و غبار اصفهان داخلی است، به خبرنگار مهر می گوید: استان ما در احاطه کانون های ریزگرد از استانهای مجاور قم، سمنان و یزد و کانون های خارجی از عراق و عربستان است.
او با اشاره به اینکه بخشی از گرد و غبار هوا ناشی از فعالیت معادن گچ و آجر در شهرستان اصفهان است، اضافه می کند: این معادن که بیشتر در منطقه سجزی، فساران و برخوار فعالیت می نمایند با همکاری سازمان صنعت، معدن و تجارت مقرر شد الزامات زیست محیطی را رعایت کرده و برای جابه جایی از شعاع ۵۰ کیلومتری شهرها همکاری کنند.
شیشه فروش ابراز می کند: سازمان محیط زیست و وزارت نیرو باید مانند طرح احیای دریاچه ارومیه برای احیای زاینده رود هم نگاه ملی داشته باشند و در بخش آب از وزارت نیرو انتظار داریم برای پیشگیری از تشدید فرونشست و خسارات طرح های تأمین آب استان را که متوقف است، اجرایی کرده و با پیشگیری از بارگذاری های بیشتر از توان این حوضه مریض، برای احیای زاینده رود اقدام نماید.
او می گوید: از سازمان حفاظت محیط زیست کشور هم انتظار داریم از طرح های تأمین آب اصفهان دفاع کرده و مانع آنها نشود؛ محیط زیست کشور باید برای احیای گاوخونی اقدام نموده و نقش خویش را برای حفظ زاینده رود و بهبود وضعیت آلودگی هوای اصفهان ایفا کند.
مسائل زیست محیطی استان اصفهان پیچیده است
این درحالی است که معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست کشور با اشاره به اینکه مسائل اصفهان بسیار پیچیده است، به خبرنگار مهر می گوید: پیشتر فکر می کردم مشکلات زیست محیطی شهر تهران خیلی پیچیده است اما وقتی مطالعات گرد و غبار، صنایع و آب را دیدم به این نتیجه رسیدم که اصفهان واقعاً مسائل جدی دارد و سازمان حفاظت محیط زیست به تنهایی از پس آن بر نمی آید.
مسعود تجریشی ضمن اشاره به این که خسارت آلودگی هوای تهران سال قبل چهار میلیارد دلار و شهر اصفهان به تنهایی هشت میلیارد دلار بود، اضافه می کند: طرح های انتقال آبی که ما در کشور مشکل داریم در ارتباط با اصفهان است و انتقال آب، مسائل اصفهان را به دیگر مناطق کشور می کشاند
اصفهان با مسائل اجتماعی و مهاجرت ها مواجه است
او با اشاره به اینکه مساله اصفهان تنها گردوغبار، آب و کشاورزی نیست، تصریح می کند: اصفهان درگیر مسائل پیچیده ای است؛ صنعت را نمی توانند جا به جا کند و خط انتقال آبی که اصلاً قرار نبوده سمت اصفهان کشیده شود، آنقدر مشکل استان پیچیده شده که حالا فشار می آورند یک خط لوله از این پروژه هم به اصفهان منتقل شود. مساله اصفهان دیگر گرد و غبار هوا و اشتغال نیست و این استان با مسائل اجتماعی و مهاجرتی هایی که اتفاق افتاده، مواجه می باشد.
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست کشور درباره اقدام این سازمان برای کمک به حل مشکل حوضه زاینده رود و گاوخونی و وضعیت گرد و غبار اصفهان می گوید: اقدامات سازمان محیط زیست به وظایف آن برمی گردد و قسمتی هم حاکمیت و دولت می باشد. ما کانون های گرد و غبار کشور را شناسایی کردیم و از صندوق ملی توسعه هم منابعی در اختیار قرار گرفت که در آن مرحله در مناطقی که کانون های بحرانی وجود دارد اقداماتی برای کنترل گرد و غبار اجرا می شود که اصفهان هم بخشی از آن بوده است.
حل مشکلات اصفهان با کمک دانشگاهیان
تجریشی می گوید: از دانشگاه های این استان برای کمک به حل مسائل زیست محیطی دعوت کردیم و بهمن ماه سال قبل کنسرسیومی از هفت دانشگاه اصفهان، دانشگاه صنعتی، پیام نور، دانشگاه آزاد خوراسگان دانشگاه های علوم پزشکی اصفهان و کاشان و پارک علم و فناوری تشکیل شد و صندوق ملی محیط زیست هم اعلام نمود که برای پژوهشها حمایت می کند.
وی اظهار می کند: از دانشگاهیان درخواست کردیم که بعنوان بازوی علمی محیط زیست به لحاظ سیاسی، آمایشی و اقدامات لازم برای حل مسائل استان اصفهان و حوضه آبریز زاینده رود ما را راهنمایی کنند، این کنسرسیوم، مجموعه دولتی و ذینفع نیست و اگر خوب نتیجه دهد باید از آن الگو گرفت چونکه در کشور دستگاههای دولتی امکان دارد به بخشی نگری برسند و نگاه کلانی برای حل مشکل نداشته باشند.
ا ختصاص ۵۰ میلیون یورو برای مقابله با گرد و غبار کشور
او بیان این که سالجاری برای مقابله با گرد و غبار کشور پول خیلی کمی از صندوق ملی توسعه تزریق شد، ادامه می دهد: سال قبل ۳۵۰ میلیون یورو برای مقابله با ریزگردها تخصیص داده شد که سال جاری به ۵۰ میلیون یورو کاهش پیدا کرد که در مقابل وسعت و گستردگی کار، این عدد قابل توجه نیست.
تجریشی با اشاره به اینکه مشارکت مردم و الگوها باید تغییر کند و همه چیز پول نیست، خاطرنشان می کند: تغییر نگاهی که در سازمان جنگلها رخ داده و بر مبنای تجربه ای که بخصوص در ارومیه پیدا کردیم، جمع بندی ما این است که نهال کاری به صلاح نیست چونکه نهال هایی که تا قبل انقلاب کاشته شده در بعضی مناطق تا ۳ درجه افزایش دما را شاهد بودیم و بارش ها حداقل ۲۰ درصد کاش داشته است. ازاین رو سازمان جنگلها و مراتع کشور به سمت راهکارهایی از قبیل قرق مناطق رفته است و در سه سال قبل یک میلیون و ۲۵۰ هزار هکتار قرق در مناطق کشور انجام شده است.
کمبود اعتبارات دولتی مانع اجرای طرح های مقابله با بیان زایی در اصفهان
در همین پیوند معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان به خبرنگار مهر می گوید: روند بیابان زدایی در مقایسه با شیب تند بیابانزایی در استان بسیار کند است که این مورد از یک سو به علت کمبود اعتبارات دولتی است که چهارچوب خاصی دارد اما از طرفی برای مقابله با بیابانزایی احتیاج به همکاری و هم افزایی همه دستگاه ها است و اگر صرف برعهده دو اداره منابع طبیعی و محیط زیست استان باشد زمان بر است.
خسارت سالانه کانون های بحرانی فرسایش بادی به منابع زیستی و اقتصادی پیرامون خود در سطح استان اصفهان بر مبنای نرخ تورم تا ابتدای سال ۱۳۹۹، ۱۲۴ میلیارد تومان بوده است
حسینعلی نریمانی با اشاره به اینکه کانون های فرسایش بادی، مناطق فاقد پوشش گیاهی هستند که با وزش باد بیشتر از چهار متر بر ثانیه گرد و خاک ایجاد می کنند، می افزاید: خسارت سالانه کانون های بحرانی فرسایش بادی به منابع زیستی و اقتصادی پیرامون خود در سطح استان اصفهان بر مبنای نرخ تورم تا ابتدای سال ۱۳۹۹، ۱۲۴ میلیارد تومان بوده است که خسارات کشاورزی، جاده ها، صدمه به خودرو ها، هزینه لایروبی و … را شامل می شود.
او ضمن اشاره به این که برغم کمبود اعتبارات دولتی میتوان با همکاری دستگاههای استان اقدامات بازدارنده ای در مقابل بیابانزایی اجرا کرد، اظهار می کند: همچون در بخش کشاورزی، تأمین آب و مدیریت مصرف آن اهمیت دارد که الان شرکت آب منطقه ای استان درباره آب های زیرزمینی با نصب کنتورهای هوشمند اقدام نموده است.
لزوم توجه به زراعت چوب در اصفهان
این مقام مسئول با اشاره به اینکه بهره برداری غیراصولی از معادن، برداشت بیش از اندازه منابع آب زیرزمینی و چرای بی رویه دام در مراتع همچون عوامل انسانی و تغییر اقلیم عامل طبیعی مؤثر بر پیش روی بیابان است، اضافه می کند: تغییر الگوی کشت و استفاده از گونه های با نیاز آبی کم بخصوص در مناطق کویری ضروریست و زراعت چوب را میتوان جایگزین کاشت گونه های آب بَر مانند گرمک، طالبی و هندوانه در مناطق بیابانی کرد که سودآور است و آب کمتری هم مصرف می شود.
نریمانی حذف معادن سطحی در مناطق بیابانی نزدیک به منابع زیستی و اقتصادی و دارای سکنه را از دیگر اقدامات ضروری می داند و می گوید: معادن سطحی مانند رس، گچ و خاک را باید در اصفهان حذف کرده و نیاز خویش را از استانهای مجاور نماییم که البته درباره گچ و خاک این اتفاق افتاده است و در هفت سال قبل با پیگیری استانداران مختلف و همت جمعی مدیران دستگاههای استان، سفره معادن گچ سطحی در شرق اصفهان برچیده شد و سال جاری هم فعالیت آخرین معدن با اتمام پروانه بهره برداری، متوقف خواهد شد.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان ضمن اشاره به برنامه های این سازمان برای مقابله با بیابانزایی در سالجاری، خاطرنشان می کند: سه هزار هکتار نهال کاری در شهرستان های آران و بیدگل، نائین، اصفهان و برخوار و ۲۱۰۰ هکتار عملیات آبیاری و مراقبت برای سالجاری پیشبینی شده است؛ همینطور پنج هزار هکتار مدیریت روان آب، پنج هزار هکتار مدیریت جنگل های دست کاشت، ایجاد ۱۰۰ کیلومتر بادشکن غیر زنده و ۱۰۰ کیلومتر تل رسوب گیر در سرتاسر اراضی بیابانی شهرستان های استان از دیگر برنامه های پیشبینی شده برای مقابله با بیابانزایی امسال است که در مجموع به ۲۵ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
در حالی که مسؤلان استانی برای حل چالش های بزرگ محیط زیستی اصفهان چشم انتظار مساعدت های سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نیرو هستند، دولت، اصفهان را قطب صنعتی و استانی برخوردار می داند و نگاهی ملی و برنامه جدی برای نجات دیار زاینده رود ندارد. طرح های مقابله با گرد و غبار، آزاد سازی حریم و بستر رودخانه زاینده رود به علت کمبود بودجه به کندی پیش می رود و پهنه ۴۷ هزار هکتاری گاوخونی به بیابان تبدیل گشته که کانون بالقوه ریزگرد در کشور بوده و این غول خفته ۱۴ استان را تهدید می کند.
منبع: golpich.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب