گل پیچ GolPich
گزارش مهر؛

200 هزار تن خاک آلوده به مازوت در پناهگاه حیات وحش

200 هزار تن خاک آلوده به مازوت در پناهگاه حیات وحش گل پیچ: 200هزار تن خاک آغشته به مازوت در گودال معروف به چاله سیاه از دهه60 تا حالا بر دل پناهگاه حیات وحش قمیشلو سنگینی می کند و محیط زیست اصفهان طرح امحای خاک های آلوده این منطقه را متوقف کرده است.



خبرگزاری مهر - گروه استان ها- ندا سپاهی: طرح تولید سیمان از خاک های آلوده و ضایعات نفتی پالایشگاه اصفهان که بعد از ۶ سال تحقیق، دو سال اجرای پایلوت توسط اساتید دانشگاه پیام نور و تأیید سازمان حفاظت محیط زیست در بهمن ماه ۱۳۹۷ برای اولین بار در کشور در مقیاس صنعتی اجرائی شد و قرار بود با این طرح ضایعات نفتی شرکت پالایش نفت جمع آوری و بعنوان خوراک در کارخانه سیمان اردستان استفاده شود، از دو سال پیش متوقف شده است.
پیگیری های خبرنگار مهر حاکیست بیش از ۲ هزار تن ضایعات نفتی داخل محوطه پالایشگاه و حدود ۲۰۰ هزار تن (۱۳۰ هزار مترمکعب) خاک آغشته به مازوت در محدوده پناهگاه حیات وحش قمیشلو در مرز بین جهادآباد و پالایشگاه که از دهه ۶۰ و دوره جنگ ایران و عراق در گودالی معروف به چاله سیاه تخلیه شده بود، همچنان در محیط رها است و با گذشت ۴۰ سال از این مشکل، نه فقط این لکه از دامن طبیعت پاک نشده که شوربختانه محیط زیست در مقابل آن سکوت کرده است.
حجم پسماندهای بلاتکلیف نفتی سیاه چاله بطور قطع آلودگی آب های زیرزمینی، آلودگی هوا و آلودگی های خاک را به دنبال خواهد داشت
تحقیقات نشان داده لجن اسیدی و ضایعات نفتی دارای (Total Petroleum Hydrocarbons) یا هیدروکربن های (PAHs) و هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه ای است که به ۱۶ گروه آلاینده تقسیم می شود و تک تک آنها بر سلامت انسان اثر می گذارد. برخی از هیدورکربن های آروماتیک مانند بنزوآلفا پیرن سرطان زا است و از خطرناک ترین آلاینده های زیست محیطی شناخته می شود. پسماندهای نفتی بگفته کارشناسان اثر آلایندگی بسیار وحشتناکی بر محیط دارد و بخار اسیدی حاصل از آن، در فاصله چند ده متری به پوست و ریه های انسان لطمه می زند.
هرچند تا حالا مطالعاتی درباره تأثیر آلودگی های نفتی بر منابع آب زیرزمینی منطقه نشده اما آنطور که مدیرکل سابق حفاظت محیط زیست استان اصفهان به خبرنگار مهر می گوید: حجم پسماندهای بلاتکلیف نفتی سیاه چاله بطور قطع آلودگی آب های زیرزمینی، آلودگی هوا و آلودگی های خاک را به دنبال خواهد داشت
سید رحمان دانیالی که در دوران مدیریتش بارها درباره وجود ضایعات نفتی اطراف اصفهان هشدار داده بود و طرح تحقیقاتی امحای پسماندهای پالایشگاه در سیمان اردستان در دوره او شروع شد، اظهار می کند: در آن زمان مجوز اجرای طرح در مقیاس صنعتی صادر شد و حدود ۵۰۰ تن از این پسماند به کارخانه سیمان اردستان منتقل و استفاده شد که موفقیت آمیز بود. نتیجه تحقیقات بعنوان یک افتخار ملی اجرائی شد و نتایج را اطلاع رسانی کرده و به سازمان فرستادیم که از سازمان هم تاییدیه گرفت اما من که رفتم، این پروژه را متوقف کردند و نه فقط پیگیری و زحمات دلسوزانه نخبگان دانشگاهی را به هیچ انگاشتند بلکه کل پروسه به سمت شرکتهای خصوصی سوق داده شد.
او اضافه می کند: هزاران تن خاک آلوده بلا تکلیف مانده فقط به جهت اینکه اقداماتی را که در دوره قبل شده، بی ارزش جلوه دهند. از طرفی خاک آلوده به نفت، پسماند ویژه به حساب می آید که این برای برخی درآمد دارد و این که نمی خواهند پسماند، ساماندهی پیدا کند برای این است که برای عده ای نان دارد یا حداقل درآمدزا است ازاین رو نمی خواهند کاری صورت گیرد.
محیط زیست کارشکنی می کند
در همین پیوند صدیقه واعظی فر استاد شیمی و مهندسی بیومواد، عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور استان اصفهان و مجری پروژه امحای خاک های آلوده پالایشگاه اصفهان به خبرنگار مهر می گوید: از سال ۱۳۸۸ تحقیقات بر روی خاک های آلوده به مواد نفتی شرکت پالایش نفت اصفهان را شروع کردیم. فناوری استفاده از خاک های آلوده به مواد نفتی در پروسه تولید سیمان در کشورهای پیشرفته دنیا نظیر کانادا، آمریکا و کشورهای اروپایی وجود دارد.

تیم پژوهشی ما با انجام آزمایشات و تحقیقات گسترده موفق به بومی سازی دانش فنی استفاده از لجن های نفتی در پروسه تولید سیمان بوسیله مهندسی معکوس تکنولوژی کمپانی لافارج آلمان شد و توانست لجن های نفتی و خاک های آلوده به نفت را در ضمن یک فناوری پیشرفته به سیمان تبدیل کند. تیم ما چندین سال روی این پروژه وقت گذاشت تا سال ۱۳۹۵ دانش فنی را نهایی و بوسیله مهندسی معکوس موفق به بومی سازی فناوری شدیم و طرح را به اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان ارائه دادیم.
هزاران تن خاک آلوده بلا تکلیف مانده فقط به جهت اینکه اقداماتی را که در دوره قبل شده، بی ارزش جلوه دهند. از طرفی خاک آلوده به نفت، پسماند ویژه به حساب می آید که این برای برخی درآمد دارد و این که نمی خواهند پسماند، ساماندهی پیدا کند برای این است که برای عده ای نان دارد یا حداقل درآمدزا است. ازاین رو نمی خواهند کاری صورت گیرد
وی می افزاید: این طرح در دوره ظهرابی مدیرکل وقت محیط زیست چند مرتبه در شورای پژوهشی اداره کل که متشکل از اساتید دانشگاه ها بود، بررسی گردید و اجازه اجرای طرح در مقیاس پایلوت را به ما دادند. پایلوت را با پنج تن خاک آلوده نفتی در سیمان اردستان اجرا کردیم. نتایج آن بسیار رضایت بخش بود. مدیرکل وقت چند کارشناس متخصص را برای نظارت بر روی پروژه مأمور کردند تا جایی که حتی در ارتفاع ۱۲۵ متری از سطح زمین کارشناسان برای آنالیز دودکش خروجی کارخانه سیمان به اتفاق مأموران آزمایشگاه معتمد محیط زیست با من بالا می آمدند و نمونه گیری می کردند.
این استاد دانشگاه و فعال حوزه محیط زیست ادامه می دهد: نتایج طرح پایلوت را مستندسازی کرده و به شورای پژوهشی اداره کل ارائه کردیم و برای اجرای طرح در مقیاس صنعتی تاییدیه گرفتیم. اجرای صنعتی طرح به دوره مدیریت آقای دکتر دانیالی مدیرکل سابق رسید. که مجدد چهار جلسه شورای پژوهشی تشکیل شد و ما با ارائه مستندات از طرح دفاع کردیم و اداره کل مجوز نخستین اجرای صنعتی را با ظرفیت ۵۰۰ تن در کارخانه سیمان اردستان به ما داد و در روز هوای پاک ۲۹ دی ماه ۱۳۹۷ بومی سازی این تکنولوژی و اجرای آن برای نخستین بار در کشور رونمایی گردید.
ضایعات نفتی موجب آلودگی خاک، آب و هوا بطور همزمان می شود
واعظی فر ضمن اشاره به این که الان حدود ۲۰۰۰ تن از این لجن های نفتی در پالایشگاه دپو شده است، می افزاید: این خاک های آلوده به نفت منشأ آلودگی و حاوی مواد خطرناک و سمی است که با بارندگی درون خاک نفوذ کرده و به منابع آب زیرزمینی نشت می کند و در صورت نشتی امکان دارد آب های زیر زمینی منطقه را آلوده کند؛ همین طور مواد آلی ارگانیک نفتی موجود در آن، بر اثر تابش خورشید تبخیر می شود و منجر به آلودگی هوای منطقه می شود و در حقیقت وجود این ضایعات نفتی موجب آلودگی خاک، آب و هوا بطور همزمان می شود.
وی می افزاید: پالایشگاه با عنایت به تحقیقات انجام شده، برای پاکسازی این مواد به ما درخواست داد و قراردادی بستیم و ازاین رو با سیمان اردستان نیز رایزنی کردیم و قرار شد این خاک های آلوده نفتی در آنجا طی این فناوری به سیمان تبدیل گردد که متأسفانه کارشکنی ها آغاز شد.
عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور استان اصفهان می گوید: مدیرکل فعلی محیط زیست اصفهان به رغم صدور مجوز اجرای صنعتی طرح به دلیلهای غیر منطقی با اجرای این طرح مخالفت کرده و به مسئولان پالایشگاه گفته بودند اصلاً چه ضرورتی دارد که این خاک های نفتی در این پروسه برود و چرا دانشگاه به این مساله ورود پیدا کرده است؟ از اداره کل درخواست کردیم که اگر این تکنولوژی را قبول ندارند، از سازمان محیط زیست کشور استعلام کنید تا متخصصان و کارشناسان دفتر آب و خاک نظر دهند. بعد از مدت ها پیگیری، اداره کل محیط زیست استان اصفهان طی نامه موضوع را از سازمان محیط زیست کشور استعلام کردند و در نهایت سازمان محیط زیست کشور خواست تا طرح را ارائه نماییم، به همراه تیم پژوهشی به تهران رفتیم و همه مستندات و دفاعیات را در حضور معاون سازمان در جلسه حضوری در تاریخ ۲۲ خرداد ۹۸ ارائه کردیم. گفتند کتباً نتیجه را اعلام می کنند. در نهایت سازمان محیط زیست کشور طی نامه ای با اجرای طرح در مقیاس صنعتی موافقت نمود.

واعظی فر اضافه می کند: موافقت اجرای طرح را از سازمان محیط زیست کشور گرفتیم اما دومرتبه در اصفهان کارشکنی کردند که چرا اصلاً دانشگاه به پاکسازی لجن های نفتی ورود کرده است و شرکتهای خصوصی باید این کار را انجام دهند؛ درحالیکه مالک معنوی این فناوری در کشور یک عضو هیأت علمی است و سال ها عمر پژوهشی خودرا برای بومی سازی آن در کشور صرف کرده است و تا کنون با موفقیت یک هزار تن خاک آلوده نفتی را در سیمان اردستان امحا کرده و برای آن تاییدیه گرفته است، آیا یک شرکت خصوصی باید این کار انجام دهند؟
بومی سازی فناوری که بی نتیجه ماند
این استاد دانشگاه می گوید: در نهایت پالایشگاه یکطرفه و غیرقانونی قراردادمان را فسخ کرد، قراردادی که برای امحا ۲ تن لجن و خاک نفتی در سیمان اردستان بسته بودیم و من روی این قرارداد متحمل ضرر و زیان شدم چونکه با شرکت پیمانکار حمل و نقل و سیمان اردستان قرارداد بسته بودم. وقتی دلیل فسخ قرارداد را از پالایشگاه جویا شدیم گفتند که اداره کل حفاظت محیط زیست گفته با این ها کار نکنید و قراردادتان را فسخ کنید.
وی ضمن اشاره به این که موضوع را بوسیله بازرسی استانداری پیگیری کرده است، اضافه می کند: پالایشگاه در پاسخ به بازرسی استانداری کتبی پاسخ داد که از طرح راضی بودند اما فقط اداره کل محیط زیست مخالف است. وقتی مشکل ما به معاون استاندار ارجاع شد بدون هیچ واکنشی گفتند این تصمیمی است که گرفته شده است و متأسفانه حالا ۲ هزار تن لجن نفتی رها است و یکی از معضلات محیط زیستی استان اصفهان را به دلیلهای نامعلوم مسکوت کردند.
عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور استان اصفهان می گویدگوید: این فناوری قرار بود برای پاکسازی چاله سیاه در پناهگاه حیات وحش قمیشلو بومی سازی و اجرا شود و همه منطقه را می خواستیم پاکسازی نماییم که طرح را متوقف کردند؛ همین طور پروژه تحقیقاتی برای منابع آب زیرزمینی و چاه های بختیار دشت تعریف کرده بودیم که با کارشکنی های اداره کل حفاظت محیط زیست ارتباط ما با پالایشگاه اصفهان را کامل حذف کردند. در حالیکه پالایشگاه از سال ۱۳۹۵ طی مکاتباتی درخواست کرده بود که برای حل معضل ورود کنید.
در همین راستا رییس حفاظت محیط زیست شرکت پالایش نفت اصفهان درباره طرح تحقیقاتی استفاده از خاک های آلوده به مواد نفتی بعنوان خوراک کارخانه سیمان و علت توقف طرح، اظهار می کند: این طرح عالی است و پالایشگاه موافق بود برای اینکه الان در سیمان مرودشت، بهبهان و قزوین از خاک آغشته به مواد نفتی استفاده می نمایند. ما نیز حاضر به همکاری بودیم برای اینکه آلایندگی از پالایشگاه پاک می شد و با وجود این که مدیرکل سابق محیط زیست اصفهان و رییس HSE موافق بودند اما اداره کل حفاظت محیط زیست استان، مجوز نداده و گفتند دانشگاه پیام نور فقط می تواند کار پژوهشی انجام دهد و نمی تواند انتقال خاک ها را انجام دهد. مدیرکل فعلی محیط زیست مخالفت کرد و اظهار داشت که فقط باید از سیستم سامانه پسماند کشوری، شرکتها و صنایعی که ثبت شده اند، این ها را انتقال دهید و مجوز به طرح مورد اشاره ندادند. ما نیز مجبور به فسخ قرارداد با مجری پروژه دانشگاه پیام نور شدیم.
غلامرضا رجبی در گفت و گو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه سیمان اردستان نیز حاضر به عقد قرارداد مستقیم با پالایشگاه نیست، اضافه می کند: الان ۲ هزار تن ضایعات و لجن های نفتی نیز داخل پالایشگاه نگهداری می شود که از پنج سال پیش تا حالا جمع آوری شده و الان برای پاکسازی آن با شرکتی درحال عقد قرارداد هستیم که تا در مدت ۵ ماه آلایندگی خاک ها را رفع کند.
شرکت پخش فرآورده های نفتی زیر بار معضل خاک های آلوده نمی رود
وی خاطرنشان می کند: از دهه ۶۰ و در دوره جنگ ایران و عراق پالایشگاه های آبادان و سایر پالایشگاه ها به علت بمباران از سرویس دهی خارج بودند، پالایشگاه اصفهان باید حجم عظیمی از بنزین کشور را تامین می کرد. در پروسه تولید بنزین همیشه ۳۰ مازوت یا نفت کوره تولید می شود و این ماده باید در مخازن دارای جکت استیم یا تجهیزات بخار نگهداری شود که بi صورت قیر باشد. در آن شرایط بحران مخزنی برای نگهداری نبود ازاین رو تصمیم گرفتند حوضچه های عظیمی را در منطقه حفاظت شده قمیشلو ایجاد کنند و مازوت را آنجا تخلیه کنند که نور آفتاب بود و مازوت ها سفت نمی شد. همه این مازوت ها را مدتی بعد متروی تهران و یک شرکت فرانسوی خریداری کرد و برد. فقط یک حوضچه همچنان باقی مانده که ته مانده آنرا تیغ زدند و مقداری از آن با خاک مخلوط شده است که حدود ۲۰۰ هزار تن (۱۳۰ هزار مترمکعب) خاک آغشته به مازوت است.

رجبی می افزاید: شرکت پالایش نفت اصفهان تنها تولید کننده بوده و تخلیه این مازوت ها در دهه ۶۰ توسط این شرکت انجام نشده و با شرکت پخش فرآورده های نفتی است. در جلساتی که با وزارت نفت و سازمان حفاظت محیط زیست کشور درباره چاله سیاه داشتیم به این نتیجه رسیدم که ما و شرکت پخش فرآورده های نفتی بصورت پنجاه- پنجاه بودجه ای برای پاکسازی و حل معضل منطقه قمیشلو هزینه نماییم. اما حالا شرکت پخش فرآورده های نفتی که دولتی است، زیر بار نمی رود.
رئیس حفاظت محیط زیست شرکت پالایش نفت اصفهان با اشاره به اینکه این شرکت تا حالا اقداماتی برای حل معضل چاله سیاه با دانشگاه ها، مراکز علمی کشور و پژوهشگاه صنعت نفت داشته است، خاطرنشان می کند: مطابق قانون حفاظت از خاک هر شرکتی که خاکی را آلوده کند حق انتقال و جابه جایی آن خاک را ندارد و باید همانجا آلودگی را رفع کند مگر این که مقدار خاک آلوده کم باشد که می توان برای امحا به سایت های پسماندهای ویژه منتقل کرد. ازاین رو روش لندفارمینگ را یک شرکت دانش بنیان برای پاکسازی خاک های آلوده به مواد نفتی قمیشلو ارائه کرده که در مدت پنج سال خاک را احیا و حتی قابل کشت می کند. هزینه آن بیش از ۲۰ میلیارد تومان است ما حاضر به هزینه ۱۰ میلیارد تومان هستیم اما شرکت پخش زیر بار ۱۰ میلیارد تومان دیگر نمی رود.
داد پالایشگاه از عوارض آلایندگی
رجبی احتمال نشت آلودگی مازوت به منابع آب زیرزمینی را رد می کند و می گوید: مازوت حالت ویسکوزیته (گرانروی- لزجت) دارد که محال امکان دارد در خاک نفوذ کند. برخی افراد محلی الان نیز از روی زمین مازوت را جمع می کنند و می فروشند.
وی ضمن اشاره به این که شرکت پالایش نفت اصفهان در قالب طرح «مپسا» با همکاری دانشگاه صنعتی اصفهان و شریف قرارداد بسته تا بتواند در فهرست صنایع سبز قرار گیرد، می گوید: برای این امر پنج میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته شده و با وجود این که پالایشگاه اصفهان تا حالا اقداما ت و پروژه های میلیاردی بسیاری در حوزه کاهش آلایندگی و حفظ محیط زیست داشته اما سالانه حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد تومان نیز بابت یک درصد عوارض آلایندگی پرداخت می کند در حالیکه اداره کل محیط زیست بجای ۳۰۰ میلیارد تومان می توانست کمی تخفیف دهد تا این پول صرف راه اندازی پروژه های زیست محیطی پالایشگاه همچون مدیریت پسماند، کاهش هدررفت آب و اقدامات در حوزه کاهش آلودگی هوا شود.
پیگیری خبرنگار مهر از اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان درباره علت پافشاری بر توقف طرح تحقیقاتی برای پاکسازی خاک های آلوده به مواد نفتی در چاله سیاه و پالایشگاه اصفهان بی نتیجه ماند. اما معضل ۴۰ ساله چاله سیاه و نابودی خاک، آب و هوا با سکوت و تصمیمات سلیقه ای قابل جبران نیست.


منبع:

1400/06/09
10:21:00
5.0 / 5
687
تگهای خبر: آب , آلودگی , باد , بارندگی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۶ بعلاوه ۵
گل پیچ - GolPich
golpich.ir - حقوق مادی و معنوی سایت گل پیچ محفوظ است

گل پیچ

فروش دسته گل و سبد گل