دماوند دیو سپیدی پای در بند
دماوند کوهی که به دیوی سپید تشبیه شده؛ مدت هاست در بند تخریب های انسانی گرفتار شده و امروزه با لطمه ها و بحران های مختلفی روبه روست. مدیر انجمن دیده بان کوهستان می گوید: نخستین و مهم ترین لطمه ناشی از صدمات وارد شده بر دماوند بر آبخیزها و منابع آبی کشور تاثیرگذاشته است.
به گزارش گل پیچ به نقل از ایسنا، دماوند کوهی در شمال ایران است و در مرز دو استان مازندران و تهران قراردارد. ۵۶۱۰ متر ارتفاع دارد و به بلندترین کوه ایران و خاورمیانه و بلندترین کوه آتشفشانی آسیا شهرت دارد. این کوه در جنوب دریای خزر در ۶۹ کیلومتری شمال شرقی تهران و ۲۶ کیلومتری شمال غربی شهر دماوند قرار دارد. دماوند آتشفشانی خاموش به همراه چندین چشمه گوگردی است و چشمه های آب گرم دارد. این کوه حدود ۳۸ هزار و ۵۰۰ سال قبل تشکیل شده است.
کوه دماوند در داستان های اساطیری ایران زمین جایگاه خاصی دارد و سیاه چاله ای در شاهنامه است که ضحاک را در آن به بند کشیده شد. برخی قدیمیان شنیدن صداهایی از این کوه را ناله های وی می دانند. شعری که ملک الشعرای بهار برای دماوند با عنوان «ای دیو سپید پای در بند» سروده است نیز نماد فرهنگی دماوند را برای ما پررنگ تر کرده است. هم اکنون علاوه بر اینکه دماوند میراث طبیعی کشور ما است، میراث معنوی ما نیز به حساب می آید.
بیشتر بخوانید: دماوند چگونه نماد فرهنگی شد؟
به جهت اهمیت بسیار بالای دماوند از جهات مختلف محیط زیستی، فرهنگی و اساطیر ایرانی ۱۳ تیرماه را به نام «روز ملی دماوند» نامگذاری کرده اند. این روز با اساطیر ما پیوند خورده است ولی این اقلیم زیبا در سالهای اخیر با تهدیدات مختلفی همچون وقف شدن پلاک های دماوند، معدن کاوی و کم توجهی برخی کوهنوردان به اصول زیست محیطی روبرو شده است.
عباس محمدی در گفت و گو با ایسنا دماوند را مهم ترین و مرتفع ترین کوه ایران دانست که نماد سرزمین ایران و کوهستان های کشور است.
وی لطمه هایی که به دماوند وارد شده است را مانند آیینه ای دانست که نشاندهنده لطمه های وارد شده به تمام کوهستان های کشور است و اظهار نمود: نخستین اثر این لطمه ها ایجاد مشکل در تامین آب کشور است چونکه در سرزمین خشکی مانند ایران، منبع آبی کاملا بصورت مستقیم و غیرمستقیم به کوهستان ها وابسته هستند. کوه ها با جذب ابرها و نگهداشتن بارش، آب را تامین می کنند.
این کارشناس محیط زیست به لطمه های وارد شده به دماوند اشاره نمود و اظهار داشت: نخستین و مهم ترین لطمه به آبخیزهای کشور است. چرای بی رویه دام نیز معضل بسیارجدی و پیچیده ای را برای کوه ها بوجود آورده است. معدن کاوی و دیگر دست اندازی ها مشکل بسیار بزرگی را نیز برای منابع آبی کشور بوجود آورده اند. خاصیت نگهداری آب در کوهستان ها با عنایت به این موارد مبتلا به اختلال شده یا از بین رفته است.
وقف دماوند و لطمه های محیط زیستی
محمدی به موضوع وقف قسمتی از کوه دماوند اشاره نمود و توضیح داد: وقف بر مالی است که قصد استفاده اقتصادی بصورت ساخت وساز، مواد معدنی یا در بهترین حالت ایجاد باغ و مزرعه از آنرا دارند. دماوند و خیلی از کوه های ایران قابلیت چنین استفاده ای را ندارند چونکه بر دامنه های پر شیب به هیچ عنوان نباید به نظام طبیعی کوهستان صدمه زد. این تغییر کاربری در محیط کوهستانی موجب از بین بردن پوشش گیاهی می شود که طی هزاران سال جهت حفظ خاک و ارتباط موجود بین فضای خاص کوهستانی با گیاهان به وجود آمده است. در این حالت نخستین آسیب، عدم جذب آب است.
وی اضافه کرد: در حدود ۱۸ سال قبل بحث وقف زمینهای دماوند مطرح بوده است. وقف قسمتی از دماوند به جهت پیگیری های مردمی و بازخورد مطالب نوشته شده در فضای عمومی با دستور قضایی و پیگیری نهادهای مرتبط برطرف شد و به نظر می آید سند وقفی ابطال شد و بنابر اعلام رسمی سند آن به نام سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری شده است.
معدن کاوی دماوند را از بین می برد
مدیر انجمن دیده بان کوهستان به مشکل معدن کاوی در دماوند اشاره نمود و اظهار داشت: انجمن های مردمی مانند انجمن کوهنوردان و دوستداران دماوند این مورد را پیگیری می کردند. معدن های پوکه های ساختمانی بر اثر همین پیگیری ها تعطیل شد که البته هم اکنون بصورت غیرقانونی و در سطح کوچک تر از این معادن استفاده می شود. در گذشته بصورت آشکار روزانه ده ها کامیون پوکه های ساختمانی را جابه جا می کردند و امروزه با نیسان و وانت بارهای کوچک تر در طول روز پوکه و سنگ برداشت می کنند. گاهی برای برداشت غیرقانونی سنگ و پوکه های ساختمانی راهی را بوسیله جاده خاکی نیز بصورت بدون مجوز ایجاد می کنند.
محمدی تفاوتی برای بهره برداری سطحی از محیط کوهستان با کار پیچیده و صنعتی در معدن قائل نشد و توضیح داد: بهره برداری سطحی نیز مانند معدن کاوی «موریانه وار» است و بصورت آهسته موجب لطمه به کوهستان می شود. لطمه معدن بصورت آشکار است و بهره برداری سطحی بصورت نامحسوس موجب خرابی ناگهانی خواهدشد.
این فعال محیط زیست تصریح کرد: دماوند دارای پنج معدن بزرگ بود که تعطیل شدند اما با این که اثرات مخرب معدن کاوی کاهش پیدا کرده اما این معادن همچنان بعنوان یک تهدید وجود دارند.
وی بطور کلی به کوهستان های ایران اشاره نمود که معادن سنگ، شن و ماسه معضل جدی و خطرناکی برای آنها هستند و اظهار نمود: به نظر من برداشت سنگ، شن و ماسه از کوه های ایران اساسا کار معدنی نیست، نمی توانیم فروش کوهستان را به اسم معدن بزنیم.
مدیر انجمن دیده بان کوهستان معدن را برای برداشت کالای باارزش و ضروری از دل زمین و کوهستان دانست که موجب لطمه به ظاهر آن نیز نشود و توضیح داد: سنگ ساختمانی و برداشت شن و ماسه از نقاط مختلف دماوند و به این میزان هیچ ضرورتی ندارد و باید برای آنها جایگزین قرارداد.
وی به جایگزین پوکه های ساختمانی، شن و ماسه برداشت شده از دماوند اشاره نمود و اضافه کرد: هم اکنون جایگزین های صنعتی برای این پوکه ها وجود دارد اما با برداشت شن و ماسه تمام کوه ها حتی جنگل های باارزش منطقه هیرکانی و زاگرس لطمه دیده اند.
محمدی به عدم بازیافت نخاله های ساختمانی اشاره نمود و اظهار داشت: در ایران ساختمان سازی بسیار رواج دارد در حالیکه عمر مفید ساختمان ها بسیار پایین است. نخاله هایی که بطور دائم بر اثر تخریب ساختمان تولید می شوند، در صورت بازیافت محیط زیست کمتر لطمه می بیند و از نظر آلودگی نخاله ها می توانیم آنها را به شن و ماسه برای ساختمان سازی مجدد تبدیل نماییم.
وی تصریح کرد: بجای بازیافت نخاله ها، برای برداشت شن و ماسه به منظور ساختمان سازی به رودخانه ها و جنگل های باارزش مازندران و لرستان لطمه می زنیم.
این کارشناس محیط زیست تصریح کرد: هیچ ضرورتی جهت استفاده از سنگ در نمای ساختمان ها وجود ندارد. می توان از گرانیت و مرمریت استفاده نمود. خودداری از استفاده از گرانیت و مرمریت به قیمت تخریب هزاران هکتار از بهترین کوهستان های ایران تمام می شود.
مدیر انجمن دیده بان کوهستان ضمن اشاره به کوهستان کرکس استان اصفهان، اضافه کرد: کوهستان کرکس تامین کننده مهم آب برای دشت اصفهان، نطنز و ده ها روستای تاریخی اطراف این کوهستان است و هم اکنون از خیلی از نقاط این کوه زیبا و آبخیز مهم سنگ برداشت می کنند. سنگ هایی صادراتی که نیاز داخل کشور را نیز برطرف نمی کنند؛ به عبارتی به بدترین شکل سنگ و خاک کشور را به بیگانگان می دهیم.
وی به مجموعه لطمه رسانی های نامحسوس در حوزه دماوند اشاره نمود که افراد علاقه مند پیگیر این لطمه ها هستند و اظهار نمود: چرای بی رویه دام به تعداد بیش از ظرفیت مراتع از این موارد است. چرای زودهنگام در اوایل فروردین که برف روی زمین دیده می شود در کوهپایه ها بسیار زیاد انجام می شود و چرای دیرهنگام در پاییز که دام دیر از مرتع خارج می شوند؛ به عبارتی زمین فرصت زایش ندارد و بدین جهت بیشتر گیاهان مرغوب علوفه ای در آستانه انقراض هستند یا از بین رفته اند.
این فعال محیط زیست به لطمه دیگری که بر اثر مداخلات انسانی صورت می گیرد، اشاره نمود و اظهار داشت: دامداران برای تامین سوخت به منظور پختن غذا و آماده سازی چای از انواع گیاهان گون و گیاهانی که شاخه و قسمت های چوبی دارند، استفاده می نمایند. این مورد بسیار قابل تامل است چونکه در کشوری که سرشار از منابع نفت و گاز است، هنوز سیستمی تعبیه نشده است که دامداران برای سوخت و مصرف شخصی از گیاهان باارزش مراتع بهربرداری نکنند.
کوهنوردی و لطمه هایش
مدیر انجمن دیده بان کوهستان ضمن اشاره به کوهنوردی بسیار متراکم در دماوند، کوهنوردی را نیز تهدیدی برای کوهستان ها دانست و اظهار داشت: هم اکنون کوهنوردی در گروههای بسیار بزرگ انجام می شود. در تابستان ها گاهی تا چند هزار نفر در یک روز در دامنه های دماوند مستقر می شوند.
محمدی یکی دیگر از مشکلات اساسی را نبود ضابطه برای کوهنوردی در ایران دانست و اضافه کرد: صعود در فصل مناسب، تعیین تعداد کوهنوردان برای صعود در هر مسیر، خودداری از افزایش مسیرهای کوهنوردی و ضرورت صعود از راه های پاکوب، خودداری از ایجاد راه فرعی، موظف و مکلف بودن افراد به برگرداندن زباله های تولیدشده و چگونگی مدیریت فضولات از مواردی است که نیازمند تدوین و اعمال ضوابطی است.
وی اضافه کرد: دستورالعمل خاص و مشخصی درباره هیچ یک از این موارد نداریم و اعمال مقرراتی نیز صورت نمی گیرد. برخی کوهنوردان نیز نسبت به این مسائل کم توجه یا بی توجه هستند.
محمدی در انتها به لزوم تدوین و اعمال مقرراتی درباره کوهنوردی تصریح کرد و خاطرنشان کرد: بنابر قوانین تدوین شده کوهنوردان در فصل مشخص، به تعداد مشخص و با رعایت قوانین مشخص شده باید کوهنوردی را انجام دهند تا لطمه رسانی به کوهستان ها را به حداقل برسانیم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب