زلزله بم، دو دهه بعد: ۳۰درصد جمعیت ایران در بناهای ناایمن زندگی می کنند به گزارش گل پیچ، استاد پژوهشگاه زلزله شناسی می گوید: در تهران، حدود ۶۵ تا ۷۵درصد ساختمان ها برمبنای استانداردهای سخت گیرانه، در مقابل زلزله های با بزرگای بالاتر از ۷ پایداری کامل نخواهند داشت. پروژه های انبوه سازی ارزانقیمت در عمل به بافت های خطرناک شهرها اضافه کرده اند. با وجود نوسازی های انجام شده بعد از زلزله بم، سرعت فرسودگی و ساخت وسازهای غیر استاندارد (بافت های صدمه پذیر جدید) از سرعت بازسازی پیشی گرفته است. مستوره نصیری: بامداد ۵ دی ۱۳۸۲ زلزله ای با بزرگای حدود ۶.۶ ریشتر شهر بم در استان کرمان را لرزاند و یکی از مرگبارترین زلزله های تاریخ معاصر ایران رقم خورد. در این زمین لرزه بیشتر از ۲۶ هزار نفر جان باختند و ده ها هزار نفر مجروح و بی خانمان شدند. دو دهه بعد از زلزله ویرانگر بم، تصویر ایمنی شهری ایران نه تنها بطور معناداری بهبود نیافته، بلکه با پیچیده تر شدن الگوهای جمعیتی، گسترش بلندمرتبه سازی، انبوه سازی های ارزانقیمت و بحران فرونشست زمین، با ابعاد تازه ای از خطر رو به رو شده است. جمعیت ایران افزایش پیدا کرده، تعداد واحدهای مسکونی دو برابر شده و میلیونها نفر در ساختمان هایی زندگی می کنند که یا فرسوده اند یا با استانداردهای قدیمی و غیراصولی تولید شده اند. در این بین، تجربه زلزله های داخلی و خارجی، از بم تا ترکیه، نشان داده است شکاف میان دانش مهندسی و اجرای ساختمانی همچنان یکی از نقاط ضعف جدی کشور است.مهدی زارع، استاد پژوهشگاه زلزله شناسی در همین خصوص می گوید: در کلان شهرها مانند تهران برآورد می شود که حدود ۷۵درصد ساختمان ها (شامل قدیمی و نوساز) لطمه پذیری «بالا» دارند. حدود ۳۳ درصد جمعیت شهری ایران در بافت های ناکارآمد زندگی می کنند. بخشی از این بافت ها، ساختمان های نوسازی هستند که خارج از استانداردهای مهندسی یا در مناطق با ریسک بالا مانند حریم گسل های فعال بنا شده اند.در ادامه، گفت و گو با این استاد دانشگاه را بخوانید: اگر زلزله ای مانند بم امروز رخ دهد، با عنایت به تغییرات جمعیتی و شهری کشور، با چه شرایطی رو به رو خواهیم بود؟ در زمان زلزله بم، ایران حدود ۶۶ میلیون نفر جمعیت داشت و در سال ۱۴۰۴ به حدود ۸۷ میلیون و البته ساکنان ایران به حدود ۹۴ میلیون نفر رسیده است با احتساب حدود هفت میلیون نفر مهاجر ساکن ایران. ازاین رو با حدود ۳۰ درصد رشد جمعیت و البته رشد حدود ۴۰ درصد جمعیت ساکنان ایران موجه شده است.در سال ۱۳۸۲، تعداد واحدهای مسکونی کشور حدود ۱۵ میلیون واحد بود. طبق برآوردها، این رقم در سال ۱۴۰۴ به حدود ۳۰ میلیون واحد رسیده است. در تهران بیشتر از ۱۰۰۰ ساختمان بلندمرتبه (بالای ۱۲ طبقه) وجود دارد و موج بلندمرتبه سازی به شهرهایی مثل مشهد، تبریز و شیراز نیز گسترش یافته است. پس از زلزله بم، چه اقداماتی در زمینه نوسازی و بازسازی انجام شد و وضعیت کنونی واحدهای مسکونی چه طور است؟ از سال ۱۳۸۲ تا ۱۴۰۰، حدود ۷ میلیون واحد مسکونی در کل کشور نوسازی شده اند. تقریبا تمام ۲۲ هزار واحد تخریب شده در بم بازسازی شدند. هنوز حدود ۱۹ تا ۲۰ میلیون واحد مسکونی در ایران وجود دارد که یا در بافت فرسوده قرار دارند و یا با استانداردهای قدیمی تولید شده اند و احتیاج به مقاوم سازی جدی دارند. برآورد می شود که حدود ۳۰درصد جمعیت کشور همچنان در این بناهای ناایمن زندگی می کنند. سرعت نوسازی بافت های فرسوده از سرعت فرسودگی آنها کمتر بوده است.حدود ۵ درصد از کل مساحت ایران معادل ۹۰ هزار کیلومتر مربع با پدیده فرونشست مواجه اند. برآورد می شود حدود ۴۰ میلیون نفر در مناطقی زندگی می کنند که زمین زیر پایشان درحال نشست است.میزان لطمه پذیری ساختمان ها در کلان شهرها و وضعیت بافت های ناکارآمد چه طور برآورد می شود؟ در کلان شهرها مانند تهران برآورد می شود که حدود ۷۵درصد ساختمان ها (شامل قدیمی و نوساز) لطمه پذیری «بالا» دارند. حدود ۳۳درصد جمعیت شهری ایران در بافت های ناکارآمد زندگی می کنند. بخشی از این بافت ها، ساختمان های نوسازی هستند که خارج از استانداردهای مهندسی یا در مناطق با ریسک بالا مانند حریم گسل های فعال بنا شده اند. تجربه زلزله های دو دهه اخیر چه تصویری از کیفیت ساخت وسازها، خصوصاً پروژه های انبوه سازی، عرضه می دهد؟ تجربه زلزله هایی مانند ورزقان ۱۳۹۱، مورموری ۱۳۹۳ و سرپل ذهاب ۱۳۹۶ و دماوند ۱۳۹۹ نشان دادند که بناهای مسکن مهر در هنگام زلزله هایی با بزرگای ۵ تا ۶.۳ خیلی ضعیف و غیرتاب آور هستند. مسکن مهر و آپارتمان های ارزانقیمت دهه ۸۰ و ۹۰، در خیلی از موارد مکان یابی اشتباه داشته اند.در خوی در حاشیه شهر در زمین لرزه های با بزرگای ۵.۵ تا ۵.۸ در شش ماهه دوم ۱۴۰۱ تا فروردین ۱۴۰۲ مسکن مهر خیلی لطمه دید، در صورتیکه حتی بناهای قدیمی در شهر خوی چندان لطمه ندیدند. تعدادی از این پروژه ها دقیقا روی حریم گسل های اصلی یا بر روی خاک های سست زمینهای کشاورزی سابق نظیر مسکن مهر سرپل ذهاب در محله فولادی تولید شده اند که شدت امواج لرزه ای را تشدید می کند.وضعیت پایداری ساختمان ها در تهران و اثر انبوه سازی های ارزانقیمت بر ایمنی شهری چه طور است؟ در تهران، حدود ۶۵ تا ۷۵درصد ساختمان ها برمبنای استانداردهای سخت گیرانه، در مقابل زلزله های با بزرگای بیشتر از ۷ پایداری کامل نخواهند داشت. پروژه های انبوه سازی ارزانقیمت عملا به بافت های خطرناک شهرها اضافه کرده اند. با وجود نوسازی های انجام شده بعد از زلزله بم، سرعت فرسودگی و ساخت وسازهای غیر استاندارد (بافت های لطمه پذیر جدید) از سرعت بازسازی پیشی گرفته است.مجموع چه تعداد واحد و چه جمعیتی در ایران در معرض خطر سکونت در بناهای ناایمن قرار دارند؟ برآورد می شود که بافت فرسوده سنتی حدود ۲.۷ میلیون واحد و بافت لطمه پذیر جدید حدود ۳ میلیون واحد نوساز اما فاقد استانداردهای نظارتی باشند که جمع کل واحدهای ناایمن را در حدود ۵.۷ میلیون واحد نشان داده است.تراکم جمعیت در بافت های فرسوده و لطمه پذیر به طور معمول بالاتر از متوسط شهری است. جمعیت کل در معرض خطر حدود ۲۰ میلیون نفر برآورد می شود که بدان مدلول است که حدوداً یک نفر از هر چهار ایرانی در خانه ای ناایمن زندگی می کند. این جمعیت در بافت های ناکارآمد در حدود ۱۷۰ هزار هکتار از اراضی شهری شامل بافت فرسوده، سکونتگاه غیررسمی و بافت تاریخی پراکنده شده اند. تهران و ساختمان های نوساز در آمارهای جدید چه جایگاهی در نگرانی های لرزه ای دارند؟ در تهران حدود ۳۷درصد جمعیت (بیش از ۳ میلیون نفر) در بافت هایی ساکن هستند که در صورت وقوع زلزله با بزرگای بیشتر از ۷، احتمال تخریب گسترده دارند. در آمارهای ۱۴۰۴، بخش بزرگی از نگرانی ها متوجه ساختمان هایی است که در ۲۰ سال اخیر تولید شده اند. این اتفاقی بود که در زمین لرزه های ۶ فوریه ۲۰۲۳ در ترکیه خیلی مهم بود به نحوی که حدود ۷۵ درصد از تلفات حدود ۶۰ هزار نفری در آن زمین لرزه ها در بناهایی کشته شدند که در بیست ساله منتهی به سال ۲۰۲۳ راه اندازی شده بودند.برآورد می شود که حدود ۳۰درصد جمعیت کشور همچنان در بناهای ناایمن زندگی می کنند.نقش کیفیت مصالح و ساخت وساز در پهنه های گسلی در تشدید خطر چیست؟ کیفیت پایین مصالح در تعدادی پروژه های ارزانقیمت هم در ایران و هم در ترکیه مشکل همچنان مهم در ساختمان های مجتمع مسکونی است. برآورد می شود صدها هزار واحد نوساز در کلان شهرها دقیقا در پهنه های گسله فعال تولید شده اند. این موارد را میتوان به گستردگی در شمال تهران و شمال تبریز و جنوب مشهد و جنوب قم و شهرهای ورامین و قرچک و شهریار و ملارد در استان تهران مشاهده کرد.برنامه های دولتی نوسازی و شکاف میان دانش مهندسی و اجرا چه نتیجه ای داشته اند؟ تا سال ۱۴۰۴، برنامه نهضت ملی مسکن بخشی از ظرفیت خودرا به نوسازی بافت فرسوده اختصاص داد، ولی به سبب مشکلات بانکی و تورم ساخت وساز، کمتر از ۲٪ از تسهیلات پیش بینی شده برای این بخش محقق شده است. با وجود این که ایران در دانش مهندسی زلزله جزو کشورهای پیشرو است، اما شکاف بین دانش فنی و اجرای ساختمانی سبب شده جمعیت ساکن در بناهای خطرناک از ۱۵ میلیون نفر در دهه ۸۰ به حداقل حدود ۲۰ میلیون نفر در سال ۱۴۰۴ افزایش یابد.فرونشست زمین چه ابعادی پیدا کرده و چه طور با خطر زلزله پیوند خورده است؟ بحران فرونشست زمین نیز در ایران از یک تهدید محیط زیستی به یک اَبَربحران زیرساختی تبدیل گشته است. در سال ۱۴۰۴، فرونشست دیگر محدود به دشت های کشاورزی نیست و مستقیماً وارد محدوده قانونی شهرها شده است. از مجموع ۱۲۴۸ شهر ایران، حدود ۳۸۰ تا ۴۰۰ شهر در معرض سطوح مختلف فرونشست قرار دارند.حدود ۵ درصد از کل مساحت ایران معادل ۹۰ هزار کیلومتر مربع با پدیده فرونشست روبرو است. برآورد می شود حدود ۴۰ میلیون نفر در مناطقی زندگی می کنند که زمین زیر پایشان درحال نشست است. فرونشست زمین بر خلاف زلزله، یک تخریب تدریجی اما بازگشت ناپذیر بوجود می آورد و بناها در پهنه هایی که گرفتار فرونشست می شوند در زمین لرزه های شدید تاب آوری کمتری خواهند داشت و خرابی های تدریجی باعث افزایش لطمه پذیری لرزه ای در کشور می شود.به اجمال، در زمان زلزله بم، ایران حدود ۶۶ میلیون نفر جمعیت داشت و در سال ۱۴۰۴ به حدود ۸۷ میلیون و البته ساکنان ایران به حدود ۹۴ میلیون نفر رسیده است با احتساب حدود هفت میلیون نفر مهاجر ساکن ایران. در خوی در حاشیه شهر در زمین لرزه های با بزرگای ۵.۵ تا ۵.۸ در شش ماهه دوم ۱۴۰۱ تا فروردین ۱۴۰۲ مسکن مهر خیلی لطمه دید، در صورتی که حتی بناهای قدیمی در شهر خوی چندان لطمه ندیدند. این موارد را میتوان به گستردگی در شمال تهران و شمال تبریز و جنوب مشهد و جنوب قم و شهر های ورامین و قرچک و شهریار و ملارد در استان تهران مشاهده کرد. منبع: گل پیچ 1404/10/05 15:42:10 5.0 / 5 10 تگهای خبر: استاندارد , بحران , خاك , دما این مطلب گل پیچ را می پسندید؟ (1) (0) X تازه ترین مطالب مرتبط کاهش محسوس جمعیت گنجشک ها در تهران نوسازی ناوگان فرسوده راهبرد کلیدی بهبود کیفیت هوای تهران است ورود سامانه بارشی به کشور از امروز دیدار رییس سازمان حفاظت محیط زیست و وزیر محیط زیست عمان نظرات بینندگان در مورد این مطلب نظر شما در مورد این پست گل پیچ نام: ایمیل: نظر: سوال: = ۲ بعلاوه ۲