بررسی مشكلات زیست محیطی ذوب یخچال های دماوند؛
سیل مخربی كه منجر به خشك شدن درختان شد!، اخطار محققان نسبت به فصلی شدن رودهای دائمی
گل پیچ: روز وقوع سیل مخرب ˮگزنكˮ دمای هوا در ارتفاع 3 هزار كیلومتری به 35 درجه سانتی گراد رسیده بود و این سیل علاوه بر آن كه باعث تخریب باغات و شهرهای در راه خود شد، به قول شاهدان عینی درختان موجود در راه سیل هم خشك شدند كه البته دلیل آن وجود رسوبات گوگردی موجود در آب سیلاب بوده است!
به گزارش خبرنگار ایسنا، طبق آمار سازمان ملل متحد در بین بلایای طبیعی، سیل و طوفان بیشترین تلفات و خسارات را به جوامع بشری وارد آورده است، به گونه ای كه تنها در یك دهه میزان خسارات ناشی از سیل و طوفان بالغ بر 21 میلیارد دلار در مقابل 18 میلیارد دلار خسارات ناشی از زلزله بوده است.
این امر در كشور ما هم صادق است و در اغلب سال های گذشته حدود 70 درصد اعتبارات سالانه طرح كاهش اثرات بلایای طبیعی و ستاد حوادث غیر مترقبه صرف جبران خساران ناشی از سیل شده است.
این بار سیل به گونه دیگری در كشور رخ داد. ذوب شدن یخچال های طبیعی و جاری شدن سیل در گزنگ زنگ اخطار جدیدی را برای مدیریت بحران كشور به صدا درآورد.
این سیل مخرب در راه دره "گزنك" به قله دماوند (دره "تلو" هم نامیده می شود) رخ داد و دو روز پس از آن هم ادامه یافت. این سیل با گذر از روستای "گزانه" كه با تخریب دیواره آبراهه هم همراه بوده، در تلاقی با رود "هراز" و مسیر جاده هراز كه به علت تغییر 90 درجه ای مسیر توام با تلاطم گسترده آب گل آلود شده بود، به باغات منطقه گزنك صدمه وارد كرد.
تفاوت ذوب برف با ذوب یخچال
به گفته محققان این حوزه ذوب شدن برف با یخچال های طبیعی متفاوت است؛ چون كه برف به صورت تدریجی آغاز به ذوب و روان آب می گردد ولی در ذوب یخچال ها، آب در زیر یخ انباشته می گردد و به صورت ناگهانی این آب انباشته شده به صورت سیلاب آب از قله به سمت پایین به صورت ناگهانی سرازیر می گردد.
مسیر عبوری سیل گزنگ، دره نه چندان وسیع گزنك به قله "دماوند" در محدوده بخش "لاریجان" استان مازندران است. این مسیر دسترسی به قله دماوند از یال شرقی است كه به حالت كمانی از قله به سمت شرق و جنوب شرق تا جاده هراز و رودخانه هراز ادامه دارد.
در وسط دره مسیر رودخانه محلی "تلخاب" قرار دارد كه مسیر سیل هم در جهت همین رودخانه بوده است. مسیر رودخانه از "گزنك" در كناره جاده هراز تا قله دماوند كه مسیر آبراهه ای مشرف به گزانه و گزنك را تشكیل می دهد، دارای طولی معادل 13 كیلومتر است.
به گفته دكتر علی بیت اللهی دبیر گارگروه ملی زلزله و مخاطرات، در ابتدای مسیر "گزنك" به قله در آبراهه طویل كه مسیل شناخته شده منطقه هم است، تغییر ارتفاع چندانی نیست به گونه ای كه در طول 6 كیلومتر حدود 1000 متر به ارتفاع افزوده می شد(حدود 17 درصد شیب). ولی در ادامه، شیب به شدت تند می شود، به گونه ای كه از ارتفاع حدود 2600 متر در فاصله تقریبی 7 كیلومتری به حدود 5600 متری در مجاورت قله می رسد (حدود 43 درصد شیب).
وی افزود: چنین مورفولوژی و شیب تندی، قدرت تخریب بالایی به سیلاب می دهد و در رخداد روز چهارشنبه 7 شهریور در كلیپ هایی كه از این سیل در رسانه ها و سایت های مختلف انتشار یافت، به وضوح سرعت آب و قدرت حمل گل و لای و تخریب آن قابل مشاهده می باشد.
به اعتقاد كارشناسان و صاحب نظران مسبب جاری شدن این سیل نه فعال شدن آتشفشان دماوند بلكه تنها به علت گرم شدن هوا و تغییرات اقلیم در منطقه دماوند بوده است.
سیل ویرانگری كه درختان را هم نابود كرد
سیل 7 شهریور سیلی بوده كه به قول ساكنان این منطقه، پدیده ای است كه در مرداد و شهریور هر سال رخ می دهد ولی آنچه كه منجر به معروف شدن این سیل شد، شدت آن بوده است كه تابحال بی سابقه بوده است.
این سیل تنها باعث تخریب زمین و باغات نشده است بلكه به قول شاهدان عینی درختانی كه از این آب سیراب شدند، همگی خشك شدند.
مدیر كل هواشناسی مازندران همچون افرادی است كه در زمان وقوع سیل در این منطقه حاضر بوده است. وی به بیان مشاهدات خود پس از وقوع سیل در منطقه می پردازد و یادآور می شود: دما در ارتفاعات قله دماوند در تیرماه امسال 4 درجه بالاتر از میانگین شد و در نتیجه اهالی منطقه از آب شدن یخچال های طبیعی و تكه تكه شدن آن و كاسته شدن از پیوستگی این یخچال ها از مدتی قبل صحبت می كردند.
سیدمحمد رضوی افزود: این افزایش دما به اندازه ای بود كه اوایل شهریور و روز وقوع سیل دما در ارتفاع 3 هزار كیلومتری به 35 درجه رسیده بود و از نظر ما افزایش دما بطور قطع در وقوع سیل تاثیر داشت.
وی اضافه كرد: پس از وقوع سیل وقتی به قله صعود كردیم در قله صدای شدیدی شنیده می شد كه بررسی های ما نشان داد این صدای ناشی از ریزش دیواره یخی دره "یخار" بوده است.
رضوی با اشاره به برداشت و مشاهدات افراد محلی اظهار داشت: با اینكه افزایش دما در رویداد این سیل تاثیر داشته است، افراد محلی می گفتند آبی كه پس از وقوع سیل جاری شد حالت "نفتاب" داشت و بوی گوگرد و گنداب هم در آن حس می شد.
به با اشاره به اینكه با جاری شدن این آب در مواردی منجر به خشك كردن درختان شده است، اظهار داشت: این آب به علت همراه داشتن رسوبات گوگردی باعث شد درختانی كه از این آب سیراب شدند، خشك شوند.
هشدار محققان نسبت به خشك شدن رودخانه های دایمی
وی با اشاره به دمای مناطق اطراف اظهار داشت: روز وقوع سیل، دما در ایستگاه هواشناسی آبعلی 30 درجه ثبت شده ولی كمبود ایستگاهها در دماوند سبب می گردد به درستی نتوانیم داده ها را تحلیل و نتیجه گیری نماییم كه افزایش دما چقدر در وقوع سیل نقش داشته است.
رضوی پیشنهاد داد برای رفع این مشكل یك ایستگاه هواشناسی در قله، یك ایستگاه در پناهگاه و یك ایستگاه هم در دامنه دماوند تولید شود.
این محقق حوزه هواشناسی با اشاره به روند تغییر اقلیم در كشور و كاهش نزولات جوی، خاطرنشان كرد: جاری شدن سیل هر چند كه مهم می باشد ولی مهمتر از آن نگرانی هایی است كه از تغییر وضعیت آب ورود رودها به علت كمبود بارش ها با آن مواجه هستیم.
وی با اشاره به اینكه هم اكنون رودخانه "هراز" تنها رودخانه دایمی كشور است، خاطرنشان كرد: من اخطار می دهم كه با ادامه این روند و ذوب شدن یخچال های طبیعی این رود در آینده به رودخانه فصلی تبدیل خواهد شد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب