گزارش گل پیچ به نقل از مهر
شكارچی میهمان در دام شكارچی میزبان، سفری پرچالش برای صید شاهین
گل پیچ: اهواز – خوزستان به میهمان نوازی شهره است اما این رسم برای مهمانان آسمان ماه مهر، صدق نمی نماید.
خبرگزاری مهر - گروه استان ها- امل درویش: هر ساله آسمان خوزستان از شروع فصل ماه مهر تا اسفند، میزبان مهمانان با ارزشی است كه از عرض های شمالی به حاشیه شهرهای جنوبی و ساحلی كشور مهاجرت می كنند؛ در حالیكه از كمین صیادان بی خبرند. فصلی كه به فصل بازگیری مشهور است.
... یكی از صیادانی كه به استخدام گرفته، به او اطلاع داده كه سفارشش حاضر شده و آماده انتقال است. برای رفتن به روستایی در نزدیكی هندیجان آماده می شویم. اسم روستا را به من نمی گوید، اما اجازه داده او را در این سفر همراهی كنم. «جابر» پرنده ها را خوب می شناسد. او انواع پرنده های شكاری را با آشنایی كامل و جزئیات دقیق توصیف می كند؛ حرفه موروثی پدربزرگش، عموهایش، پدرش و حالا او.
جابر تنها یكی از هزاران واسطه در سرتاسر خوزستان است كه به واسطهِ سفارش قوش بازانِ كشورهای حاشیه خلیج فارس به صید و صیادی غیر قانونی گونه های شكاری محبوب در میان آنان مشغول می باشد چونكه بزرگترین تفریح افراد پولدار كشورهای این حوزه، شكار و جفت گیریِ گونه های مختلف پرندگان شكاری است.
فرودگاهِ پرندگان شكاری
قوش بازی بیشتر در مناطق عرب نشین و اقوام خاصی رایج است. مسیر رامشیر، رامهرمز، ماهشهر، اطراف اهواز، آبادان، امیدیه و خرمشهر اصطلاحاً فرودگاه پرندگان شكاری گران قیمتی است كه ارزششان از یك میلیون تومان شروع می گردد و تا ۱۷۰ الی ۱۸۰ میلیون تومان می رسد. البته جابر می گوید واسطه بیش از این مبالغ پرنده شكاری را به شیوخ عرب می فروشد. این قیمتی است كه برای معامله با صیادان عرف شده است. پرنده شكاری باز و شاهین كه به «بالابان» شهره است و «بحری» بیشترین سفارش و بالاترین قیمت را دارند.
سود بالای دلالی پرندگان شكاری، پیمودن كیلومترها مسیر به بیابان های اطراف خوزستان و به جان خریدن خطرات سفر را برای جابر توجیه می كند.
انواع پرندگان شكاری
خط اتوی شلوار و پیراهنش بیشتر به كارمندان بانك شباهت دارد تا دلال و شكارچی، برای همین كمتر جلب توجه می كند. بیشتر دوست دارد اطلاعاتش راجع به پرندگان شكاری را به رخ بكشد؛« سه نمونه پرنده شكاری داریم. اصلی ها صیدِ ما هستند. مثل «باز» كه در ایران خیلی معامله نمی شه، چین اونا رو خریداری می كنه. كشورهای عربی برایشان ریسك نمی كنند چون باز با یك پا شكار می كنه و احتمال مصدوم شدنش زیاده، ارتفاع هم زیاد نمی گیره و فقط یك نوع خاص شكار می كنه. تربیت پذیر و پایبند به مربی اش نیست و احتمال فرار كردنش هم زیاده. نوع دوم «چرخ»، عربها بهش میگن «طیر». نوع سوم «شاهین» و بین عربها به «بحری» معروفه چون بیشتر دوست داره شكارش اطراف آب و خلیج فارس باشه، بحری وحشیه. توی تالاب مرغابی شكار می كنه و سرعتش توی شیرجه زدن فوق العاده بالاست، سرعتش به۲۲۰ كیلومتر بر ساعت هم ممكنه برسه.»
جابر با چنان سرعتی در جاده رانندگی می كند و سبقت می گیرد كه بیشتر به حفظ جانم فكر می كنم تا توجه به حرفهایش، خدا را شكر كه ضبطشان كردم «حواستو بده به من، اتفاقی نمی افته. من راننده رالی ام» و ادامه می دهد: « شاهین موسمی یا همون فصلی، خرید و فروش میشه و پرهاش شكننده ست كسی زیاد برای قیمتِ بالا زدن ریسك نمی كنه. الان بهترین بحری هم نهایت ۴۰ میلیون تومن از صیاد می خری و به دلال می فروشی؛ زیاد سود نداره قیمتش معینِ.»
شهرت جهانیِ شاهین
همزمان برای صحت اطلاعات آماری جابر در اینترنت جستجو می كردم و با تیتر شگفتی راجع به این پرنده پرارزش روبرو شدم. در سایتی نوشته است «پرنده شاهین در زمان انجام شیرجه شكار، خویش را به ارتفاع بالایی رسانده و سپس با سرعتی نزدیك به ۳۸۹ كیلومتر بر ساعت به سمت شكار حمله می كند. سرعتی بالاتر از حداكثر سرعت «یوزپلنگ» و بیشتر از سرعت خودروی «جاگوار» و « فرمول وانِ مك لارن ». این پرنده به سریعترین پرنده و حتی سریعترین جاندار جهان تبدیل گشته و تابه حال هیچ پرنده ای نتوانسته ركورد سرعت شاهین زمانِ شیرجه زدن برای شكار را بشكند».
بعد از شناخت بیشترم از این پرنده شگفت آور، اشتیاقم برای هر چه زودتر از نزدیك دیدنش بر ترسم از سرعت بالای خودرو غلبه می كرد. پس از سه ساعت رانندگی سلامت به مقصد رسیدیم و معامله انجام می گیرد. جابر از صیدِ صیاد رضایت ندارد؛ گویا بحری ۱۵ اینچ از كتف تا دم قیمتش متغیر است اما طول و عرض یك اینچ زیاد قیمت ندارد؛ گویا معمولاً عرضِ شاهین مهم تر است. شكارِ صیاد باب دل جابر نیست اما اینكه چه صیدی نصیب صیاد شود هم شانسی است. هر بار به این منطقه می آید، حتی اگر مدتها منتظر بماند، دست خالی برنمی گردد، می گوید به شكار پرندگان شكاری علاقه دارم.
ترفندهای معمول بازگیری
انواع ترفندهای شكار پرندگان شكاری را كه از ۱۷ سالگی با جزئیات و مهارت خاصی از پدر و عموهایش یاد گرفته تعریف میكند: روش های صیدی كه معمولاً رایج است، به دو نوع «كوخه» و «شناطه» معروف است. در روش كوخه، صیاد گودالی به اندازه خودش حفر می كند به همراه آذوغه و به اندازه محل استراحتش؛ گودال را استتار می كند و دیده بانی شروع می گردد. یك پرنده شكاری، معمولاً قرقی و یك كبوتر، تور و یك مشت پر سیاه بلند به همراه دارد. پرها را به قرقی می بندد و با ۶ تا ۱۰ متر فاصله به هوا می پراند و كبوتر را به زمین میخ می كند. قرقی در هوا تاب می خورد تا اینكه پرنده شكاریِ مورد نظر، طعمه را از دور می بیند. به خیال خودش می خواهد زرنگی كند و طعمه قرقی را از چنگش در بیاورد. قرقی به محض دیدن پرنده شكاری جیغ می زند، صیاد قرقی را پایین می آورد تا پرنده كبوتر را ببیند، پرنده به سمت كبوتر شیرجه می زند و با گرفتن طعمه اش، خود طعمه صیاد می گردد. چون صیاد در همان زمان تور را به رویش برمی گرداند.
صیادی با شناطه
روش دیگری مشهور به شناطه كه پاپیون مانند و پروانه ای شكل است و از زیرش دو نخ بلند به طرفین می زنند و در بال كبوتر مانندِ جلیقه قرار می گیرد كه مانع بال زدنش نشود. پشت پاپیون نخ هایی مثل گرهِ باز تعبیه می گردد و به پای كبوتر وزنه سربی می بندند و همراهشان روی موتورسیكلت آن را می چرخانند.
جابر در راندن موتورسیكلت هم مهارت خاصی دارد، اما كمی برای دیده نشدن دلهره دارد؛ چون روستائیان به محض دیدن امكان دارد به محیطبانان گزارش دهند و یا خود مانع شوند. بالاخره پرنده شكاری، كبوتر را می بیند. جابر، كبوتر را رها می كند به امید این كه پرنده شكارچی، كبوتر را ببیند. كبوتر بر اثر سنگینی وزنه سربی دور پایش روی زمین می افتد. پاهای پرنده شكاری به محض شكار صیدش توی گره باز گیر می كند. هر چه می خواهد اوج بگیرد در اثر وزنه پای كبوتر و نخ ها نمی تواند. در ارتفاع كم آن قدر بال می زند تا خسته می گردد بالاخره روی زمین و در دام افتاد. این روش برای جابر جذابیت بیشتری نسبت به روش كوخه دارد. از طرفی كوخه با نخستین بارندگی دچار آبگرفتگی شده و خراب می گردد. پس از بارندگی پرنده های مهاجر كمتر در دسترس هستند ولی مهاجرت پرندگان جوان تر ادامه دارد. صیادِ محلی، وجهی را كه توافق كرده می گیرد و می رود، اما به محض دور شدنش جابر با رندی و تحسینِ خودش می گوید: «خریدار باید زرنگ باشه؛ صید رو زیر قیمت برداره كه از دو طرف سود كنه.» اما همیشه دلال سود بیشتری می كند، چون صیادان خود قادر به فروش نیستند.
مسیرهای حمل و نقل پرندگان شكاری
در بیابان های اطراف شهر پرنده های شكاری همه جا هستند و تنها نوعشان فرق می كند. قیمت ها متفاوت است؛ به خصوص برای چرخ و بالابان. چرخ طول و عرضش مهم می باشد. از برج ۶ تا ۱۲ جابر و دیگر دلالان حدود چهار ماه وقت برای صید، خریداری و فروشش دارند تا صید را برای حمل و نقل به كشورهای خلیج فارس بفرستند و شیوخ عرب با تربیت پرندگان شكاری به تفریح و شكار بپردازند.
صیادها از همه جای ایران با هم در ارتباطند و از قیمت ها اطلاع دارند. صید هر كجا امكان دارد باشد. پس از صید و تحویل به دلال، لنج هایی كه دلالان سراغ دارند از آبادان و خرمشهر و بیشتر از بندر گناوه، هندیجان و دیلم كار حمل و نقلِ غیرقانونیِ پرندگان شكاری را انجام میدهند. یكی از لنج دارها می گوید: با استفاده از رفت و آمدهای «خلیج فارس» است كه مشتری ها پیدا می شوند.
قوش بازان چه كسانی هستند؟
جابر دوست دارد پرنده شكاری داشته باشد، می گوید: متأسفانه در كشور ایران ما نمی توانیم پرنده را پیش خودمان نگاه داریم؛ چون پرنده شكاری را فقط برای شكارِ یك نوع پرنده می گردد تربیت كرد. این پرنده «آهوبره» نام دارد و در كشور ما رو به انقراض است. در كشورهای خلیج فارس چون آهوبره را در جاهای دیگر شكار می كنند و نمی توانند برای شكار آهوبره به ایران سفر كنند منعی ندارند.
لذت شكار و تربیت پرنده شكاری سبب این صید می گردد. قوش بازان، پرندگان شكارچی را تربیت می كنند و در بیابان رها كرده، آنقدر در بیابان با خودرو به دنبال شكار می افتند تا پرنده شكارچی آن را به چنگ بیاورد. پرنده شكارچی پس از شكار صیدش برنمی گردد. پس از ردیابی توسط صاحبش پیدا شده و با دیدنش از او فرار نمیكند، این نكته تربیت شدنش است.
تربیت پرنده شكاری، حرفه پردرآمدی است. جابر ادعا می كند: شیوخ قطر به دفعات برای تشخیص و نگهداری و تربیت پرنده هایشان با شرایطی چون اقامت، خانه و امكانات رفاهی كامل با حقوق چشمگیری به او پیشنهاد داده بودند.
شریك موفرفری جابر آدم آب زیركاهی است. البته این را جابر میگوید. لباس هایش هم شبیه به صخره نوردان است. او كم حرف و دائماً چهره اش عبوس است، اما گاهی به نكات خوبی اشاره می كند. می گوید: « پرنده رو اگه تونستی خوب بفروشی كه هیچی، اما اگه خونگی شد و یك سال پیشت موند دیگه فروش نمیره چون پرنده شكاری باید وحشی باشه و زیر دست مربی خودش فقط تربیت بشه نباید به اشخاص خونه عادت كنه.»
«سجاد» خودش عاشق شكار نوعی چرخ است به اسم «سنجاری» كه اصل و نسب عراقی دارد، كمیاب است و حدود یك میلیارد تومان قیمت دارد. می گوید: چرخ و «ادهم» از همین خانواده هستند. بیشتر چرخ خرید و فروش می گردد. در آبادان و خرمشهر به علت نزدیكی به عراق می توان صیدش كرد. در عراق برای جفت گیری و تكثیر مورد علاقه قوش بازان است. نوع دیگری هم هست كه تلفیق دو گونه «چرخِ سبز» با «چرخِ سفید» است كه به علت وحشی تر بودنش نسبت به شاهین در حوزه خلیج، قیمت بالایی دارد. «پیش ما قیمتی نداره چون اصالت پرنده باید حفظ بشه، شاهینِ یا چرخ معلوم نیست.»
سفره های پهن شده دلالان برای شكارچیانِ مهاجر
سجاد به علت نگهداری پرنده به علت علاقه اش به پرندگان شكاری تمام پس انداز این چند سالش را به باد داده است. جابر شكایتی ندارد تنها می گوید: «دست زیاد شده، صیاد زیاده. قبل تر یك نفر صیاد بود. توافقی خرید و فروش می شد. الان ۲۰ نفر دنبال یك پرنده ان.»
دلالان برای پیشی گرفتن از رقیبان باید در روستاها تبلیغ كنند و خرج یك ماه خانواده صیاد را بدهند، كلی پول خرج كنند و منتظر بمانند. زِرگان، چوئبده، مُلاثانی و خَسرج روستاهایی هستند كه جابر و سجاد زیاد رفت و آمد می كنند.
ممنوعیت شكار پرندگان شكاری
صیادان و دلالان تنها به سود عایدی از سفارش دهندگان قوش باز فكر می كنند، اما نمی دانند دلیل این كه سنگین ترین مجازات در میان تخلفات شكار و صید، قاچاق پرندگان شكاری است صدمه دیدن محیط زیست است.
اینكه چرا باید با قاچاق پرندگان شكاری برخورد كرد و محیط بانان شبانه روز در حال گشت زنی و برخورد با متخلفان هستند را فرمانده یگان اداره كل حفاظت محیط زیست استان خوزستان این گونه بیان می كند: «این نسل از پرندگان رو به انقراض هستند و در فهرست قرمز سازمان ملل قرار دارند. جمعیت آنان رصد شده و سختگیری ها اعمال می گردد و اگر مراقبت نشوند، در سال های آینده شاهد یك پرنده دیگر هم از این پرندگان نخواهیم بود.»
«حسن آقاشیرمحمدی» می گوید: از جانب دیگر جایگاه ارزش پرندگان شكاری به علت نقشی است كه در اكوسیستم در حذف گونه ها و تعدیل ِ جمعیتِ گونه هایِ پر جمعیت و برقرای تناسب بازی می كنند. پرنده های شكاری جمعیت مارها و جوندگان را كنترل می كنند و در این زنجیره غذایی هر جا مشكلی پیش بیاید، از جای دیگر مشكل جدی تری تولید می گردد. آقاشیرمحمدی، دلیل دیگر ممنوعیتِ شكار و قاچاق پرندگان شكاری را جفت گیریِ آنها با گونه های دیگر عنوان می كند و تاكید می كند: «به خطر افتادن سلامت ژنتیكی گونه های اصیل جدی است.»
ارتباط بیكاری روستائیان با افزایش صید
این مسئول می گوید: یكی از دلایل افزایش روزافزون صید و صیادی در فصل مهاجرت پرندگان شكاری، معضل بیكاری در روستاهاست. آقاشیرمحمدی با اشاره به گسترش فعالیت و كنترل دقیق مبارزه با شكار و قاچاق پرندگان شكاری می گوید: شكار، شكارچی و شكاربان همیشه هست، اما از سال قبل تابحال با عرضه ترفندهای جدید مبارزه همه جانبه ای را با متخلفان آغاز كرده و واسطه ها و مسیرهای حمل و نقل را هم شناسایی كرده ایم كه اگر در دامگاه موفق به برخورد نشدیم، در راه با كمك نیروهای انتظامی متخلفان را به دام بیاندازیم. البته بازده این كار صددرصد نیست.
متناسب نبودن خطرات كارِ محیطبانان با حقوق آنها
در این بین برای تولید امكان تفریح پرنده بازان و سود عایدی دلالان و صیادان، محیط بانان با خطراتی مواجهند كه نتیجه آن درگیری با شكارچیان، زخمی و كشته شدن است.
آقاشیرمحمدی با بیان سختی های كار شبانه روزی محیطبانان در اوج گرما و سرما و با كمبود امكانات و ابزار و نبود پشتیبانی های قانونی از عرضه بسته حمایتی برای محیطبانان به مجلس شورای اسلامی خبر می دهد و امیدوار است كه تصویب آن قطعی شود. وی همینطور از نبود تناسب بین سختی های كار و حقوق و مزایای محیطبانان انتقاد می كند.
برخورد قاطعانه با شكارچیان متخلف
فرمانده یگان اداره كل حفاظت محیط زیست خوزستان تاكید می كند: قوه قضاییه با شناخت خوبی كه از مبحث شكار غیرمجاز پرندگان دارد، برخورد قاطعانه و احكام خوبی هم در مورد حبس شكارچیان متخلف صادر كرده است كه می توان به تبصره ۲ ماده ۱۳ قانون شكار و صید اشاره نمود. طبق این قانون، هر شخصی كه اقدام به زنده گیری، شكار، حمل و نگهداری، خرید و فروش و قاچاق پرندگان شكاری از قبیل شاهین، بحری، بالابان و دلیجه كند، علاوه بر محكومیت به حداكثر مجازات حبس مقرر در این ماده به مدت ۳ سال و پرداخت جزای نقدی از یك میلیون و ۸۰۰ هزار تا ۲۰میلیون ریال محكوم می گردد.
لزوم آشتی با محیط زیست
آقاشیرمحمدی در صحبت هایش مدام از دریافت گزارش های مردمی گرفته از مالكان زمین ها و همیارهایی می گوید كه به علت علاقه مندی به طبیعت با دیدن شكارچی و تخریب، با دادن گزارش به همكاران محیط بان در سراسر استان و اجازه شكار ندادن به شكارچیان به زاد و ولد پرندگان مهاجر و امنیتشان در منطقه كمك زیادی می كنند. او مهمترین عامل كاهش تخلف و شكار غیرقانونی را گسترش فرهنگِ دوستی با محیط زیست می داند.
سختی ها و تبعات حفظ حیات وحش
مدیر كل حفاظت محیط زیست خوزستان با بیان عملكرد ۸ ماهه اول سال ۹۶ می گوید: در فصل بازگیریِ سالی كه گذشت ضمن تشدید گشت، هماهنگی و كنترل ها قبل از آغاز فصل مهاجرت، حفاظت اصولی و پیشگیری از شكار یا زنده گیری غیرمجاز پرندگان با همكاری یگان حفاظت محیط زیست استان و شهرستان های تابعه استان و سایر نیروهای انتظامی، مراجع اطلاعاتی و قضایی و جوامع محلی و دوستداران محیط زیست تعداد ۴۴۸ نفر متخلف دستگیر و تعداد ۱۱۰ باب كوخه و محمیه تخریب شد.
«احمدرضا لاهیجان زاده» همینطور می افزاید: از متخلفان تعداد ۷۸۰ پرنده از انواع گونه ها، ۱۵ پستاندار، سه قطعه از خزندگان به همراه ۱۶ قبضه اسلحه غیرمجاز و ۸۴ قبضه اسلحه مجاز و ۸۸۲ مورد ادوات و وسایل كشف و توقیف شد. او از دستگیری ۱۳ متخلف در حین شكار غیرمجاز، تیمار و رها سازی تعداد ۱۰۵ «بهله» پرنده شكاری در طبیعت استان اطلاع داد.
مدیركل حفاظت محیط زیست خوزستان اظهار می كند: میزان صدمه به محیط زیست ۶۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال تخمین زده شد كه تابحال فقط یك میلیارد ریال آن وصول شده است. وی همینطور پیشرفت چشمگیر مبارزه با قاچاق پرندگان شكاری را با مشاركت بالای عوامل نامبرده برای حفظ حیات وحش و تنوع زیست محیطی را در مقایسه آمار سال های قبل نسبت به سال جدید موثر دانست و آمادگی كامل نیروهای یگان حفاظت محیط زیست برای سال جاری و اقدام و عمل در مقابل وصول هر گونه پیام و مشاهده متخلفان و موارد مشكوك را با استفاده از شماره اداره كل حفاظت محیط زیست استان اعلام نمود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب