بُغض گاوخونی در روز جهانی تالاب ها؛
قصه پرغصه گاوخونی و داغی نشسته بر دل!
به گزارش گل پیچ، اصفهان تالاب بین المللی گاوخونی که مهم ترین تالاب در فلات مرکزی ایران است، اینروزها به حوضچه ای فقیر و تهی از آب بدل شده و داغی بر دل دوست داران محیط زیست گذاشته است. چنان که استاندار اصفهان می گوید: «اتفاقات دهه اخیر منجر به خشکی کامل تالاب شده است که متاسفانه راهکارهای کوتاه مدت هم نمی تواند به احیای کامل آن ختم شود.»
امروز ۱۴ بهمن مصادف با ۲ فوریه، روز جهانی تالاب ها است. هدف از نامگذاری این روز افزایش آگاهی جهانی درباره ی نقش حیاتی تالاب ها برای حفظ چرخه طبیعت و تنوع زیستی در جهان است. تالاب گاوخونی اصفهان، مهم ترین تالاب در فلات مرکزی ایران است که آب آن تا دو دهه قبل از منبع اصلی و دائمی خود یعنی رودخانه زاینده رود تامین می شد. البته سیلاب ها و زیرحوضه های فصلی و موقت دیگری نیز در تغذیه این تالاب نقش داشته اند، اما سهم آنها کمتر از ۱۰ درصد بوده است. این تالاب در جنوب شرقی استان اصفهان و در شرق شهرستان ورزنه واقع شده است.
تالاب گاوخونی در سال ۱۳۵۴ در لیست تالاب های بین المللی کنوانسیون رامسر قرار گرفت و از این منظر رسیدگی دائمی به شرایط آن اهمیت جهانی دارد، اما تصاویر ماهواره ای از ابتدای دهه ۸۰ روند کم آبی این تالاب اکولوژیک را نمایان می کند.
این تالاب که تا دو دهه پیش، از رودخانه زاینده رود تامین می شد، حالا مانند مادرش زاینده رود خشک و بی جان در جنوب شرقی استان اصفهان چشم به راه تدبیری از جانب مدیران و متولیان است. در حالیکه همین چند روز پیش منصور شیشه فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان از روند خشکی ۹۹ تا ۱۰۰ درصدی این تالاب آگاهی داده است.
شینا انصاری، معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست، پنجشنبه ۱۱ بهمن در مسافرت یک روزه خود به استان اصفهان و در مراسم بزرگداشت روز جهانی تالاب ها اظهار داشت: «مشکلات اصلی امروز استان اصفهان، نتیجه توسعه های ناپایدار در سالهای گذشته است.» او تصریح کرد: «واگذاری های بی رویه و توسعه های نامناسب سبب شده است که برداشت بی رویه از منابع آب صورت گیرد. ظاهرا تصور می کردیم که منابع آب نامحدود هستند و می توانیم هر چقدر خواستیم از آنها استفاده نماییم.» حالا این تصور اشتباه گذشتگان، تالاب گاوخونی که مهم ترین تالاب در فلات مرکزی ایران است را تبدیل به حوضچه ای فقیر و تهی از آب بدل کرده و داغی بر دل اصفهان و تمامی دوست داران محیط زیست گذاشته است.
نیازمند از سرگیری ستاد احیای تالاب ها در سطح ملی هستیم
مرجان شاکری، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در گفت وگو با ایسنا با اشاره به اینکه تالاب ها به عنوان زیست بوم هایی پویا و ارزشمند، ذی نفعان مختلفی را در بر می گیرند، اظهار می کند: گروههای مختلفی از جامعه؛ همچون کشاورزان، صنایع، مردم محلی و جوامعی که معیشت شان وابسته به این اکوسیستم ها است، از وجود تالاب ها بهره مند می شوند. علاوه بر این، محیط زیست نیز از پایداری و استمرار حیات تالاب ها منتفع می گردد.
وی می افزاید: این اکوسیستم های باارزش اهمیت بالای ی در حفظ تنوع زیستی، تنظیم چرخه های هیدرولوژیکی و تامین منابع آبی دارند و ازاین رو، حفاظت و احیای آنها ضرورتی انکارناپذیر است. با این وجود، در سالیان اخیر، مشکلات گوناگون و عوامل انسانی و طبیعی، تالاب ها را در راه نابودی قرار داده است.
مدیرکل محیط زیست استان اصفهان بیان می کند: این نابودی به مفهوم ایجاد تغییرات اساسی در اکوسیستم هایی است که محل زیست گونه های مختلف جانوری و گیاهی، خصوصاً پرندگان مهاجر، محسوب می شوند و به عنوان یک چرخه حیات کامل شناخته می شوند. با برهم خوردن این تعادل زیستی، نه فقط زیستگاه های طبیعی در معرض تخریب قرار می گیرند، بلکه زندگی مردمانی که معیشتشان به این منابع وابسته است نیز دستخوش چالش های جدی می شود.
شاکری اضافه می کند: کاهش سطح آب، ورود آلاینده ها، تغییر کاربری اراضی، توسعه بی رویه صنایع و نبود مدیریت یکپارچه، همچون عواملی هستند که تالاب ها را با بحران مواجه ساخته اند. در چنین شرایطی، دستگاههای اجرائی و نظارتی مختلفی موظف به پایش و صیانت از این زیست بوم های حیاتی هستند.
وی می گوید: سازمان محیط زیست، به عنوان نهادی میان بخشی، نقش کلیدی در نظارت بر عملکرد این دستگاهها ایفا می کند و مسئولیت اجرای برنامه های احیا را بر عهده دارد، اما احیای مؤثر و پایدار تالاب ها، نیازمند همکاری جامع تمامی ذی نفعان است؛ از دستگاههای دولتی و سازمان های اجرائی گرفته تا مردم محلی، کشاورزان، صنایع و فعالان زیست محیطی. بدون هم افزایی و مشارکت جمعی، تلاش ها برای احیای تالاب ها به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.
شاکری ادامه می دهد: انتظار می رود که با ازسرگیری جدی فعالیتهای ستاد احیای تالاب ها در سطح ملی، تدوین و اجرای برنامه های جامع و هدفمند، و بسیج تمامی ظرفیتهای اجرائی و مردمی، قدمهای مؤثری در امتداد احیای این اکوسیستم های باارزش برداشته شود. تنها در سایه این کوشش های هماهنگ و متعهدانه است که می توان امید داشت چرخه حیات به تالاب های کشور بازگردد و این میراث طبیعی گرانقیمت برای نسل های آینده حفظ شود.
راهکارهای کوتاه مدت نیز نمی تواند به احیای کامل تالاب گاوخونی ختم شود
مهدی جمالی نژاد، استاندار اصفهان نیز پیرامون خشکی تالاب گاوخونی به خبرنگار ایسنا می گوید: پیرو سفر رییس سازمان حفاظت محیط زیست به اصفهان و جلسه ای که با انجمن ها و فعالان محیط زیست داشتیم مطرح کرده ایم که در اتفاقات مربوط به تالاب گاوخونی کم کاری رخ داده است. کم کاری که مربوط به چند سال اخیر نیست، بلکه شامل چندین دهه می شود.
وی ادامه می دهد: اتفاقات دهه اخیر منجر به خشکی کامل تالاب شده است که متاسفانه راهکارهای کوتاه مدت هم نمی تواند به احیای کامل آن ختم شود، اما در جلسه اخیر، اساتید دانشگاه و کارشناسان با تجربه راهکارهایی را مطرح نمودند که امیدواریم بتوانیم در یک بازه زمانی نه چندان طولانی تالاب گاوخونی را احیا نماییم.
استاندار اصفهان می افزاید: نیاز است که سازمان محیط زیست و اداره کل محیط زیست استان اصفهان به عنوان یک مطالبه گر اصلی پیگیر این حق باشند و ما هم به عنوان مدیران استان موظف به پیگیری خواهیم بود.
جمالی نژاد ادامه می دهد: در بیشتر مواقع در مقابل صنعت و کشاورزی، محیط زیست مظلوم واقع می شود که در اینجا وظیفه ما حمایت جامع از محیط زیست است، چونکه باید کاری نماییم این سرمایه طبیعی از بین نرود و برای آیندگان به عنوان یک میراث حفظ شود.
امیدوارم این صدا شنیده شود
همچنین حشمت الله انتخابی، پژوهشگر و فعال محیط زیست نیز پیرامون تالاب گاوخونی در روز جهانی تالاب ها به خبرنگار ایسنا می گوید: تا پیش از دهه ۸۰ به تالاب های کشور توجه مختصری می شد و ما کمی نگران بودیم، اما اواسط دهه ۸۰ که خشک شدن تالاب گاوخونی دقیقآ آشکار شد، اهمیت تالاب ها نیز خودش را بیشتر نشان داد. از همان سال نیز از دیداری که از گاوخونی داشتیم با تالاب عهد و پیمان بستیم که هرساله به مناسبت روز جهانی تالاب ها و برای پشتیبانی از این پدیده در خطر، اینجا جمع شویم تا اهمیت این پدیده طبیعی را به مسئولان یادآوری نماییم.
انتخابی ادامه می دهد: در سالهای گذشته خواهان حقابه محیط زیستی رودخانه و تالاب شدیم. این درحالی است که ۱۷۶ میلیون متر معکب آب برای تالاب گاوخونی و تقریباً ۱۳۳ میلیون متر مکعب برای نیاز زیست محیطی زاینده رود درنظر گرفته می شود.
این فعال محیط زیست می گوید: امیدوار هستم این صدا شنیده شود؛ نه فقط برای گاوخونی، بلکه برای تمام تالاب ها و دریاچه هایی مانند ارومیه تدبیری اندیشه شود، چونکه دیگر منابع طبیعی این کشور در معرض خطر هستند که اگر به دادشان نرسیم به عاقبت گاوخونی گرفتار خواهند شد.
علی خواجه کفرانی، مسئول مرکز سرمحیط بانی تالاب گاوخونی نیز به خبرنگار ایسنا می گوید: تالاب گاوخونی که از مهم ترین تالاب های کشور به حساب می آید، در طول سالهای گذشته به خاطر کم آبی های متوالی گرفتار خشکسالی شده است. امیدواریم با پیگیری های مسئولان حقابه تالاب تامین گردد و گاوخونی به روزهای خوب گذشته خود بازگردد.
سال هاست که مشکلات آبی اصفهان و خشکی زاینده رود را در رسانه ها گفته ایم و خوانده ایم؛ مشکلاتی که نه فقط به خشکی زاینده رود بسنده نکرد، بلکه گریبان تالاب گاوخونی را هم گرفته و این تالاب را به حوضچه ای خشک و بی رمق تبدیل نموده است. حالا در روز جهانی تالاب ها این بغض در گلوی اصفهان مانده و دیگر رمقی بر جان خشکیده بستر همیشه با طراوت زاینده رود نمانده است.
این در حالیست که پس از شرب، مصرف محیط زیست در لیست اولویت های تصمیم گیری برای آب زاینده رود است و قاعدتاً تعیین تکلیف برای صنعت و کشاورزی باید منوط به اختصاص آب این دو اولویت باشد، اما چیزی که امروز شاهد آن هستیم، زنده بودن صنایع پرمصرف آبی در راه رودخانه خشک، نصف و نیمه جان بودن کشاورزی و خداحافظی با تالاب گاوخونی و ظهور تبعات محیط زیستی آن نظیر فرونشست و... در اصفهان است.
گزارش از نسرین(درناز) احمدی فخر
منبع: گل پیچ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب